YΠΑΡΧΟΥΝ ΟΡΙΑ ΣΤΟ BODY POSITIVITY; 3 ΕΙΔΙΚΟΙ ΑΠΑΝΤΟΥΝ

Τι λες στην έφηβη κόρη, στην αδερφή ή στην κολλητή σου όταν βλέπεις να έχει παχύνει υπερβολικά και να μην κάνει τίποτα γι' αυτό; Πότε το Body Positivity βάζει σε κίνδυνο την υγεία;

Με τον όρο Body Positivity αναφερόμαστε σε ένα κοινωνικό κίνημα και μια κοσμοθεωρία που υποστηρίζει ότι κάθε άνθρωπος δικαιούται να έχει μια θετική εικόνα για το σώμα του και να το αγαπά ανεξάρτητα από το μέγεθος, το σχήμα, το χρώμα και τις ικανότητές του.

Η εξαιρετικά δημοκρατική αυτή ιδέα έχει τις ρίζες της στα τέλη της δεκαετίας του ’60 όταν ξεκίνησε στις Η.Π.Α. το κίνημα της «Αποδοχής του Πάχους» (Fat Acceptance), το οποίο ουσιαστικά υποστήριζε τα «δικαιώματα των υπέρβαρων» που δέχονταν επικριτικά και προσβλητικά σχόλια για την εικόνα τους. Επίσης, απέρριπτε τα πρότυπα ομορφιάς που κυριαρχούσαν στα μέσα ενημέρωσης, τα οποία καλούσαν ειδικά τις γυναίκες να έχουν μια συγκεκριμένη, κατά κύριο λόγο εξαιρετικά λεπτή, εικόνα.

Με την πάροδο των ετών, το «Fat Acceptance» εξελίχθηκε σε «Body Positivity». Eιδικά από την εισαγωγή των social media στη ζωή μας και μετά, καθιερώθηκε ως ένα τρομερά απελευθερωτικό –ξανά ειδικά για τις γυναίκες– μήνυμα. Σήμερα στο feed μας βλέπουμε το «αγάπα το σώμα σου όπως ακριβώς είναι» (εκπροσωπούμενο από νέα κορίτσια που, φορώντας crop tops, δηλώνουν «τα πάχη μου τα κάλλη μου» ενώ τρων αφράτα donuts) να παίρνει θέση απέναντι στα wellness trends που εκπροσωπούνται από σούπερ fit άτομα, τα οποία ετοιμάζουν γευστικές συνταγές με φυτική πρωτεΐνη και σηκώνουν βάρη 3 φορές την εβδομάδα.

Εξυπακούεται ότι, την ίδια ώρα, τα social media γίνονται το μέσο κερδοφορίας εταιρειών που απευθύνονται σε όλη σχεδόν τη γκάμα του αγοραστικού κοινού: τόσο σε αυτούς που θα απολαύσουν το φαγητό τους χωρίς ενοχές και έγνοια για το βάρος τους, όσο και σε όσους θα επενδύσουν σε κορμάκια, βαράκια και συμπληρώματα διατροφής που θα τους βοηθήσουν να αυξήσουν τη μυϊκή τους μάζα.

ΑΓΑΠΑΜΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ ΟΤΑΝ ΤΟ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΝΟΥΜΕ ΜΕ ΥΠΕΡΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΚΙΛΑ; ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΓΥΜΝΑΖΟΜΑΣΤΕ ΕΠΑΡΚΩΣ;

Επί της ουσίας, όμως, τι γίνεται; Σαφώς καθένας δικαιούται να αγαπά το σώμα του άνευ όρων, όμως είναι αγάπη όταν αυτό υπερφορτώνεται με κιλά; Είναι αγάπη όταν θρέφεται με υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα; Είναι αγάπη όταν δεν γυμνάζεται επαρκώς; Όταν αφήνεται να γεμίζει λίπος, να αποκτά ραγάδες, να γίνεται πλαδαρό;

Είναι μεγάλη νίκη τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα να μην πέφτουν πια θύματα bullying όπως στο παρελθόν. Είναι, όμως, ωφέλιμο για τα ίδια να παραμένουν σε μια σωματική κατάσταση που μπορεί σταδιακά να έχει σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία τους;

Υπάρχουν όρια στο body positivity; Μία γυμνάστρια, μια διατροφολόγος και μία ψυχολόγος απαντούν

Αναπόφευκτα, αναρωτιέται κανείς: Υπάρχουν όρια στο body positivity; Ποιος τα θέτει; Πώς βιώνουν όλη αυτή την pop κουλτούρα οι νέες γυναίκες; Νιώθουν απελευθερωμένες ή ακόμα πιο εγκλωβισμένες σε στερεότυπα; Η υγεία τι ρόλο παίζει στη ζωή τους και ποιος είναι ο ρόλος του περιβάλλοντος όταν ένα άτομο με πολλά κιλά δείχνει να μην προβληματίζεται γι’ αυτά, όπως ίσως στα 90s δεν προβληματίζονταν τα ανορεξικά άτομα για το ελλιπές βάρος τους ; Τι λες στην έφηβη κόρη, στην αδερφή ή στην κολλητή σου όταν βλέπεις να έχει παχύνει υπερβολικά κι όμως εκείνη δεν το βλέπει; Και τελικά, τι σημαίνει αγαπώ το σώμα μου;

Έκανα τις παραπάνω ερωτήσεις στη γυμνάστρια Σοφία Κοκόλη, τη διατροφολόγο Δέσποινα Παπαδοπούλου και την ψυχολόγο Βικτώρια Τσεπενέκα, με σκοπό να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε πώς να αγαπάμε πραγματικά το σώμα μας.

Σοφία Κοκόλη, γυμνάστρια: «Αν ισχυριζόμαστε ότι αποδεχόμαστε και αγαπάμε το σώμα μας, τότε φροντίζουμε για αυτό»

– Υπάρχουν όρια στο body positivity;

Ναι, υπάρχουν όρια στο body positivity. Το body positivity είναι ένα σημαντικό κίνημα, διότι βοήθησε κοινωνικά τους ανθρώπους να αποδεχθούν και να αγαπήσουν τη μοναδικότητα του σώματός τους, το σχήμα και το μέγεθός τους. Εντούτοις, αν ισχυριζόμαστε ότι αποδεχόμαστε και αγαπάμε το σώμα μας, τότε φροντίζουμε για αυτό. Δεν μπορούμε να αγνοούμε προβλήματα που σχετίζονται με το βάρος ή τον τρόπο ζωής μας (έλλειψη άσκησης, κακή διατροφή, κτλ), γιατί η καλή φυσική κατάσταση δεν είναι μόνο θέμα εμφάνισης, αλλά και θέμα πρόληψης ασθενειών και ποιότητας ζωής.

Συνεπώς, η σωστή ισορροπία είναι να αγαπάμε και να αποδεχόμαστε το σώμα μας, αλλά παράλληλα να του προσφέρουμε ό,τι χρειάζεται για να παραμένει υγιές και δυνατό.

– Μπορεί ένα άτομο με πολλά παραπάνω κιλά να είναι fit;

Για να εκτιμήσουμε τη φυσική κατάσταση ενός ατόμου, υπάρχουν επιστημονικά τεκμηριωμένες και μετρήσιμες παράμετροι, όπως πχ. η καλή καρδιοαναπνευστική ικανότητα, η δύναμη, η αντοχή, η κινητικότητα και η ευλυγισία.

Φυσικά και μπορεί ένα άτομο με παραπάνω κιλά να έχει καλή φυσική κατάσταση. Αντίστροφα, ένα άτομο με χαμηλό βάρος, με καλλίγραμμο σώμα και με «ιδανικές» αναλογίες μπορεί να μην έχει καλή φυσική κατάσταση και δεξιότητες.

ΕΝΑ ΑΤΟΜΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΘΥΜΟ ΝΑ ΧΑΣΕΙ ΒΑΡΟΣ, ΘΑ ΤΟ ΕΝΘΑΡΡΥΝΑ ΝΑ ΕΜΠΛΑΚΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΚΙΝΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΤΟΥ ΑΡΕΣΟΥΝ.

Ωστόσο, οι επιστημονικές μελέτες συσχετίζουν το αυξημένο σωματικό λίπος με μειωμένη καρδιοαναπνευστική ικανότητα, αυξημένη αρτηριακή πίεση, χαμηλότερη μυϊκή απόδοση σε ενήλικες και παιδιά. Επίσης, υπάρχουν πολλές μελέτες που δείχνουν ότι το αυξημένο σωματικό λίπος επιβαρύνει τις αρθρώσεις και συνδέεται με ταχύτερη φθορά του χόνδρου και αυξημένο πόνο.

– Ποια είναι η δική σου συμβουλή σε ένα υπέρβαρο άτομο που δεν έχει πρόθεση να αδυνατίσει;

Αν ένα άτομο δεν έχει πρόθεση να αδυνατίσει, η συμβουλή μου θα ήταν να επικεντρωθεί στο να βελτιώσει τη φυσική του κατάσταση και την υγεία του μέσα από την κίνηση. Άσκηση δεν κάνουμε μόνο για την εμφάνιση. Η άσκηση συμβάλλει στην καλή λειτουργία της καρδιάς, το μυοσκελετικό σύστημα, την καλή ψυχολογία και την ενέργεια στην καθημερινότητα.

Ένα άτομο που δεν είναι πρόθυμο να χάσει βάρος, θα το ενθάρρυνα να εμπλακεί με την κίνηση ξεκινώντας από μικρά βήματα με δραστηριότητες που του αρέσουν και που μπορεί να τις κάνει χωρίς πίεση ή πόνο (π.χ. απλό περπάτημα, κολύμπι, ήπιες ασκήσεις ενδυνάμωσης). Ο ρόλος του γυμναστή δεν είναι να κρίνει και να επιβάλλει αλλαγές, αλλά να βοηθάει τους ανθρώπους να κατανοήσουν ότι η κίνηση είναι ένα σπουδαίο εργαλείο για την υγεία και την ευεξία τους.

Δέσποινα Παπαδοπούλου, διατροφολόγος: «Για εμένα σημασία δεν έχει ο αριθμός στη ζυγαριά αλλά πώς επηρεάζεται από το βάρος η σωματική και ψυχική υγεία»

– Υπάρχουν όρια στο body positivity;

Θέλω ως διατροφολόγος να τονίσω ότι κάθε άνθρωπος έχει κάθε δικαίωμα να ορίζει εκείνος σε τι βάρος επιλέγει να είναι και ότι κανείς δεν κρίνεται από ένα αριθμό!

Μιλώντας μέσα από έρευνες και με γνώμονα πάντα το κομμάτι της υγείας, όχι κρίνοντας από μια ζυγαριά, θα πω ότι τα όρια ξεκινούν να μπαίνουν όταν επηρεάζεται το κομμάτι τις υγείας. Αν, λοιπόν, το άτομο όντας υπέρβαρο ή παχύσαρκο παρουσιάζει μέσω εξετάσεων προβλήματα υγείας ή ψυχικά προβλήματα (διαταραγμένη εικόνα σώματος), τότε δείχνει να αγνοεί την αυτοφροντίδα του.

ΤΟ ΝΑ ΕΠΑΝΑΠΑΥΕΣΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΕΠΙΒΑΡΥΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΕΝ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΕΙ ΤΟΝ ΥΓΙΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ, ΑΠΛΑ ΓΙΝΕΣΑΙ ΑΝΑΒΛΗΤΙΚΟΣ.

Μελέτες, φυσικά, δείχνουν ότι ακόμη κι αν δεν υπάρχουν κλινικά προβλήματα υγείας, ένα υπέρβαρο ή παχύσαρκο άτομο έχει μεγαλύτερες πιθανότητες από ένα άτομο φυσιολογικού βάρους να επηρεαστεί αρνητικά στο άμεσο μέλλον, παρουσιάζοντας τόσο μυοσκελετικά προβλήματα λόγω βάρους, όσο και αυξημένη χοληστερίνη, ζάχαρο ή διάφορες μορφές καρκίνου. Αυτό συμβαίνει επειδή τα κύτταρα αλλοιώνονται με την παρουσία αυξημένου λίπους στο σώμα με τα χρόνια.

– Έχεις τέτοια περιστατικά;

Η αλήθεια είναι ότι όταν κάποιος έρχεται στο γραφείο μου, έχει συνειδητοποιήσει πως η κατάσταση που βιώνει με το βάρος του τον περιορίζει είτε στην καθημερινή κίνηση, είτε λόγω κακών εξετάσεων, είτε απλώς επειδή θέλει να προσέξει την υγεία του για το μέλλον. Προσέχουν για να έχουν και, αν με ρωτάς, προσωπικά δεν έχει να κάνει τόσο με το βάρος, όσο με τη διασφάλιση μιας μελλοντικής, καλύτερης ζωής. Το να επαναπαύεσαι σε μια επιβαρυμένη κατάσταση δεν διασφαλίζει τον υγιή μελλοντικό εαυτό σου, απλά γίνεσαι αναβλητικός. Να μην ξεχνάμε ότι το σώμα μας είναι το μέρος που θα μας φιλοξενεί μέχρι τέλους.

Από την άλλη, σε κάθε συνεδρία τα όρια τα θέτει το άτομο που ακολουθεί διατροφή και δικός μου σκοπός είναι να βοηθώ με σωστή προσέγγιση και καθοδήγηση προς τον στόχο του, χωρίς να έχουμε ως γνώμονα τον αριθμό της ζυγαριάς, αλλά τη διασφάλιση της καλής ψυχολογικής και σωματικής υγείας του.

Βικτώρια Τσεπενέκα, ψυχολόγος: «To Body Positivity ενδέχεται να κρύβει μία μορφή τοξικής θετικότητας»

– Υπάρχουν όρια στο body positivity;

Το κίνημα του body positivity έχει ως στόχο κάθε άνθρωπος να αγαπάει και να σέβεται το σώμα του και τον εαυτό του, μαζί με τις ατέλειές του. Είναι ένα κίνημα που επιτρέπει την διαφορετικότητα των ανθρώπων και των σωμάτων, χωρίς καμία επίκριση. Ενδέχεται να κρύβει, όμως, μία μορφή τοξικής θετικότητας, η οποία μπορεί να ασκεί πίεση σε κάποιους να αποδέχονται τα πάντα στους ίδιους, στερώντας έτσι την επιθυμία τους για αλλαγή. Αλλαγή, όμως, που επιθυμεί πραγματικά κάποιος και όχι επειδή του επιβάλλεται κοινωνικά.

Η αποδοχή του σώματος μπορεί να σημαίνει ότι αγαπάω το πώς είμαι και παράλληλα αγαπάω την δυνατότητα και την επιθυμία μου να εξελιχθώ και να φροντιστώ. Η αγάπη και η φροντίδα του σώματος συνδέεται με την υγεία και είναι σημαντικό το body positivity να ενσωματώνει το κομμάτι της υγείας, στηρίζοντας όμως την αποδοχή και ύπαρξη κάθε ανθρώπου.

– Είναι αγάπη για τον εαυτό η τέρψη κάθε διατροφικής λαχτάρας;

Η απάντηση είναι ναι με όρια. Η στέρηση μίας διατροφικής λαχτάρας με μια ματιά τιμωρίας προς τον εαυτό μας σίγουρα δεν συνάδει με την αγάπη για τον εαυτό. Για να μπορώ να αγαπώ τον εαυτό μου, είναι σημαντικό και να του επιτρέπω να γευτεί πράγματα που λαχταράει, γιατί έτσι του δίνω το μήνυμα ότι τον φροντίζω. Σε αυτή την οπτική όμως είναι σημαντικό να υπάρχει και η έννοια των ορίων, τα οποία στόχο έχουν να μπορεί ένας εαυτός να παραμένει υγιής.

Η άνευ ορίων τέρψη κάθε διατροφικής λαχτάρας μπορεί κάποιες φορές να λειτουργεί ως κάλυψη και προσωρινή λύση σε βαθύτερα πράγματα που μπορεί να απασχολούν κάποιον και τελικά να εμποδίζουν την αγάπη του εαυτού μας. Ως μία άμεση δόση ευχαρίστησης ενός δυσάρεστου συναισθήματος ή ως μια μορφή τιμωρίας του εαυτού μας για κάτι που βιώνει, όχι ως πραγματική φροντίδα και αγάπη.

Η ΣΤΕΡΗΣΗ ΜΙΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΛΑΧΤΑΡΑΣ ΜΕ ΜΑΤΙΑ ΤΙΜΩΡΙΑΣ ΔΕΝ ΣΥΝΑΔΕΙ ΜΕ ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ.

– Όταν το βάρος ξεφεύγει από τα όρια του φυσιολογικού (όπως καθορίζονται π.χ. από τον Δείκτη Μάζας Σώματος), τι ρόλο έχει να αναλάβει το περιβάλλον; Τι γίνεται όταν αυτό είναι στην εφηβεία ή ενήλικας;

Είναι σημαντικό το πώς θα προσεγγιστεί ένα υπέρβαρο άτομο από το περιβάλλον. Η επίκριση, η αποδοκιμασία και ο χλευασμός δεν βοηθάνε και σίγουρα δεν κινητοποιούν, αντίθετα απομονώνουν και τραυματίζουν. Το περιβάλλον ενός παχύσαρκου ατόμου πρέπει να σταθεί υποστηρικτικά δίπλα του και να βοηθήσει. Ένα παχύσαρκο άτομο δεν καθορίζεται μόνο από τα κιλά του, αλλά από το σύνολο της προσωπικότητάς του, όπως και κάθε άτομο, με όποια κιλά μπορεί να έχει. Η συνεχής εστίαση σε αυτό το κομμάτι μπορεί εύκολα να ενισχύσει δυσάρεστα συναισθήματα και να στρέψει σε μεγαλύτερη κατανάλωση φαγητού.

Είναι σημαντικό ο περίγυρος να αποδεχθεί την κατάσταση και να προσπαθήσει να προσεγγίσει το άτομο χωρίς αυστηρότητα. Οι μη λεκτικοί τρόποι πολλές φορές μπορεί να βοηθήσουν πιο άμεσα. Για παράδειγμα η συμμετοχή όλης της οικογένειας σε μία κατεύθυνση αλλαγής διατροφικών συμπεριφορών, μπορεί να βοηθήσει να καλλιεργηθεί μία άλλη προσέγγιση απέναντι στο φαγητό.

Η πίεση για αλλαγή δεν ωφελεί και δεν κινητοποιεί, η κατανόηση όμως και η προσπάθεια προσέγγισης του ατόμου ώστε να νιώσει ασφαλής να μιλήσει για το τι οδηγεί στην υπερβολική κατανάλωση φαγητού είναι μία σημαντική αρχή. Αυτό σταδιακά θα βοηθήσει να μειωθούν οι άμυνες του και πιθανόν να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια ως προς την παχυσαρκία, η οποία είναι σημαντικό να αποτελείται από μία συνδυαστική ψυχοθεραπευτική και διατροφολογική υποστήριξη.

ΑΓΑΠΩ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΤΟ ΣΕΒΟΜΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΦΡΟΝΤΙΖΩ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΥΓΙΕΣ ΚΑΙ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΕ ΣΤΗΡΙΞΕΙ.

Ένας ενήλικας τις περισσότερες φορές είναι πιο εύκολο να προσεγγιστεί σε σχέση με έναν ανήλικο και κυρίως έναν έφηβο, στον οποίο η άμυνα είναι μέρος της εφηβικής του ταυτότητας. Στην εφηβεία η καλλιέργεια ενός πιο υγιούς περιβάλλοντος μπορεί να οδηγήσει σε λιγότερη αντίσταση. Οι ανήλικοι έχουν ως πρότυπα τους γονείς του και το οικείο περιβάλλον τους, οπότε μία πιο υγιεινή καθημερινότητα των γονιών μπορεί να λειτουργήσει ως ένα θετικό και υγιές πρότυπο, που σταδιακά μπορεί να βοηθήσει τον έφηβο να αναζητήσει παρόμοια πρότυπα και στο ευρύ κοινωνικό περιβάλλον.

– Τι σημαίνει «αγαπώ το σώμα μου»;

Αγαπώ το σώμα μου σημαίνει το σέβομαι και το φροντίζω ώστε να είναι υγιές και να μπορεί να με στηρίξει. Το σώμα μας αποτελεί το «σπίτι μας» και έχει ανάγκη τα θεμέλια του να παραμένουν δυνατά. Όταν το επικρίνω, δεν το αποδέχομαι, ντρέπομαι για αυτό και δεν το φροντίζω, η δύναμή του κλονίζεται.

Στην βαθύτερη έννοια, όμως, η αγάπη προς το σώμα μας σημαίνει αγάπη και αποδοχή του εαυτού μας και αυτοφροντίδα. Αγαπώντας το σώμα μας καταφέρνουμε να μην το ταλαιπωρούμε, να σεβόμαστε τα όρια του, να ακούμε τις ανάγκες του, να το προστατεύουμε και να αποδεχόμαστε το πώς είναι και πόσα μπορεί να προσφέρει.

Ακολουθώντας, π.χ., μία αυστηρή και εξαντλητική δίαιτα η οποία θα οδηγήσει σε ένα κοινωνικά αποδεκτό σώμα, στην ουσία ταλαιπωρούμε και κακοποιούμε το σώμα μας γιατί μπορεί να το μισούμε και να μην το αποδεχόμαστε. Αν όμως η ματιά μας στραφεί προς την αποδοχή και την φροντίδα του, τότε μία ισορροπημένη διατροφή, η οποία σέβεται και ακούει τους ρυθμούς μας και έχει ως στόχο την υγεία και όχι την ιδανική εικόνα, καλλιεργεί την αγάπη προς το σώμα και ενισχύει την ψυχική ηρεμία.