ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ ΕΞΗΓΕΙ ΠΩΣ ΘΑ ΕΧΕΙΣ ΠΑΝΤΑ ΓΕΡΟΥΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥΣ ΩΜΟΥΣ

Γιατί πονούν οι ώμοι σου; Πώς θα τους δυναμώσεις σωστά; Τι γίνεται αν «βγάλεις» έναν ώμο; Και πού οφείλεται το frozen shoulder; Ορθοπαιδικός χειρουργός δίνει στο OW όλες τις απαντήσεις.

Οι ώμοι είναι από τα σημεία του σώματος που συνήθως ξεχνάμε μέχρι να μας ενοχλήσουν. Όταν όμως ενοχλήσουν, είτε επειδή τους καταπονήσαμε, είτε λόγω κάποιου ατυχήματος, είτε ακόμα για ανεξήγητα αίτια, ο πόνος κατά κανόνα είναι ανυπόφορος. Τότε απευθυνόμαστε σε ορθοπαιδικό για να δώσει τη λύση και τις απαραίτητες συμβουλές, ώστε να έχουμε πάντα γερούς και λειτουργικούς ώμους.

Η συστηματική άσκηση για να δυναμώσουμε τους μυς που τους περιβάλλουν και η σωστή αντιμετώπιση των τραυματισμών, π.χ. ενός εξαρθρήματος, είναι απαραίτητες για τις πολύτιμες αυτές σκελετικές αρθρώσεις. Ο ορθοπαιδικός χειρουργός Παναγιώτης Κοντοβαζαινίτης, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν. Αθηνών, Διευθυντής Δ' Ορθοπαιδικής Κλινικής Αθλ. Κακώσεων και Αρθροπλαστικών Γόνατος-Ισχίου Νοσ. Μητέρα, μας εξηγεί ποια λάθη κάνουμε στην καθημερινότητά μας και αναλύει το φαινόμενο του «παγωμένου ώμου», από το οποίο υποφέρουν μεταξύ άλλων πολλές γυναίκες πριν και μετά την εμμηνόπαυση.

Πώς θα φροντίσεις τους ώμους σου για να μη σε πονέσουν ποτέ

– Πώς μπορεί κανείς να προφυλάξει τους ώμους τους ώστε να μην είναι ευάλωτοι;

Ο ώμος είναι μια άρθρωση με ένα σημαντικό πλεονέκτημα και ένα σημαντικό μειονέκτημα. Το πλεονέκτημα είναι ότι δεν πρόκειται για μια φορτιζόμενη άρθρωση, όπως π.χ. το γόνατο ή το ισχίο, που δέχονται όλο το βάρος του σώματος στη διάρκεια της ζωής μας.

Το μειονέκτημα είναι ότι είναι τέτοια η φύση της άρθρωσης, ώστε δεν είναι πολύ σταθερή, σε αντίθεση π.χ. με την «κούπα» της λεκάνης, που σταθεροποιείται. Αυτός είναι ο λόγος που «βγάζουμε» των ώμο μας εύκολα. Ειδικά δεδομένου ότι πρόκειται για μια άρθρωση με μεγάλο εύρος περιστροφικής κίνησης.

iStock

Αν θέλουμε να βοηθήσουμε τους ώμους μας γενικά, χρειάζεται να προσέχουμε τι κάνουμε και πώς το κάνουμε, να προσέχουμε π.χ. το βάρος που σηκώνουμε και το πώς το σηκώνουμε. Και βέβαια πρέπει να δυναμώσουμε τους ώμους μας, ειδικά αν κάνουμε μια δουλειά που το απαιτεί. Αυτό γίνεται με συστηματική άσκηση με βάρη για ενδυνάμωση των μυών που περιβάλλουν τα οστά, οι οποίοι είναι πολλοί και διαφορετικοί, και παίζουν ρόλο στη σταθερότητα.

Κάτι ακόμα σημαντικό είναι να προσέξουμε την εργονομία μας, ειδικά αναφορικά με τον χώρο εργασίας. Ένα άτομο που κάνει δουλειά γραφείου, για παράδειγμα, και που κάθεται σε αυτό για πολλές ώρες δουλεύοντας σε υπολογιστή μπορεί να πάθει μια τενοντίτιδα στον ώμο ή στον αγκώνα, αν π.χ. κάθεται λάθος. Και σε αυτή την περίπτωση, βέβαια, πέρα από τη σωστή θέση και στάση, θα βοηθήσει η μυϊκή ενδυνάμωση.

– Πώς θα δυναμώσουμε σωστά τους μυς των ώμων μας;

Η συστηματική προπόνηση τρεις φορές την εβδομάδα στο γυμναστήριο είναι αρκετή για τον σκοπό αυτό. Ιδανικές ασκήσεις είναι αυτές που γυμνάζουν τους απαγωγούς μυς, καθώς και τους έξω και τους έσω στροφείς, είτε με βάρη είτε με λάστιχα, ανάλογα με τις δυνατότητες του καθενός. Καλό είναι, αν κάποιος δεν είναι γυμνασμένος, να ξεκινά με λίγα βάρη και να αυξάνει σταδιακά, π.χ. ανά εβδομάδα, χωρίς να βιάζεται να περάσει γρήγορα στα πολλά βάρη. Πρώτα θα πρέπει να σηκώνει κανείς ένα βάρος άνετα και μετά να περάσει σε μεγαλύτερο.

Άλλες ασκήσεις που δυναμώνουν τους ώμους είναι τα push-ups, η τροχαλία και η κωπηλατική.

iStock

– Ακούω πολλούς συναδέλφους να παραπονιούνται για πόνο στους ώμους εξαιτίας της στάσης τους στο γραφείο. Πρόκειται για μυϊκό ή σκελετικό πόνο; Και τι μπορεί να κάνει κάποιος για να μην πονά;

Ο σοβαρός σκελετικός πόνος έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά: Συνήθως είναι συνεχής, βραδινός, δεν περνά με ένα απλό αναλγητικό. Κάποιος που πονά λόγω της καθιστικής εργασίας του συνήθως υποφέρει από μυϊκό πόνο, ο οποίος έχει να κάνει με το πώς κάθεται στο γραφείο και με το πόσο γυμνασμένος είναι.

Αν ο πόνος αυτός διαρκέσει 5-10 ημέρες, δεν είναι πρόβλημα, μπορεί να συμβεί σε όλους. Τις ημέρες αυτές θα πρέπει το άτομο να αποφύγει να σηκώσει μεγάλα βάρη (π.χ. δίσκο, αν δουλεύει σέρβις), να ξεκουραστεί κάνοντας ίσως λίγες διατάσεις, ενώ κι ένα μασάζ στην περιοχή του ώμου μπορεί να βοηθήσει. Ωστόσο, δεν χρειάζεται να περιμένουμε να αρχίσει ο πόνος για να αντιδράσουμε: κάποιος που γνωρίζει ότι έχει θέμα με τον ώμο και που λόγω της δουλειάς του τον επιβαρύνει, δεν είναι κακή ιδέα να δράσει προληπτικά βάζοντας συστηματικά, σαν μια μορφή συντήρησης, ένα ήπιο μασάζ ή μια φυσιοθεραπεία κάθε 7-10 ημέρες στην ωμική ζώνη και στην πλάτη – γιατί πολλά θέματα στους ώμους ξεκινούν από μια κακή, δηλαδή χαλαρή μυϊκά πλάτη.

Ο ΠΟΝΟΣ ΛΟΓΩ ΚΑΘΙΣΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΝΗΘΩΣ ΕΙΝΑΙ ΜΥΪΚΟΣ.

Τέλος, το άλλο που πρέπει να κάνει κάποιος είναι να διορθώσει τη θέση του στον υπολογιστή: Το ύψος του πληκτρολογίου πρέπει να είναι στο ίδιο ύψος με τον καρπό και τον αγκώνα, ο αγκώνας πρέπει να ακουμπά στο γραφείο και το άτομο πρέπει κάθε 45-90 λεπτά τουλάχιστον να σηκώνεται.

• Όταν ο πόνος στον ώμο ξεκινά, καλό είναι τις πρώτες ώρες ή μέρες να βάλει κανείς πάγο στην περιοχή που πονά.
• Αν ο πόνος συνεχίζεται για παραπάνω από 2-3 ημέρες, έχει νόημα να το «γυρίσει» στο ζεστό, π.χ. με μια θερμοφόρα, για να χαλαρώσει ο μυς.
• Αν ο πόνος είναι έντονος, ένα παυσίπονο παρακεταμόλης ή κάποιο αντιφλεγμονώδες θα βοηθήσει.
• Κι αν περάσουν 7-10 ημέρες και το άτομο συνεχίσει να πονά, τότε θα ζητήσει τη βοήθεια γιατρού, ο οποίος θα κάνει τις σωστές ερωτήσεις για να καταλάβει πόσο σοβαρός είναι ο πόνος και να βγάλει ένα πρώτο συμπέρασμα, θα ρωτήσει π.χ. αν πονάει το βράδυ και την ημέρα είναι καλύτερα, ή αν νιώθει και μούδιασμα.

Τι πρέπει να ξέρεις αν «έβγαλες» τον ώμο σου;

– Συμβαίνει συχνά κανείς, λόγω ατυχήματος, να «βγάλει» τον ώμο του. Αυτό έχει να κάνει με το πόσο γυμνασμένος είναι ή είναι εντελώς τυχαίο; Και τι πρέπει να κάνεις;

Μπορεί ένα πολύ γυμνασμένο άτομο να βγάλει τον ώμο του και ένα αδύνατο, αγύμναστο άτομο να μην τον βγάλει ποτέ. Εννοείται ότι ένα καλό μυϊκό σύστημα προστατεύει, αλλά σημασία έχει ο τρόπος που βγαίνει ο ώμος, δηλαδή πώς συνέβη ο τραυματισμός. Έχω χειρουργήσει αθλητές που έπεσαν κατά τη διάρκεια αγώνα, κάποιον που τον έβγαλε ενώ έκανε kite surf, έναν άλλον που έπεσε στις κυλιόμενες σκάλες εμπορικού κέντρου.

Κάθε φορά που συμβαίνει ένα εξάρθρημα ώμου, τραυματίζεται ο επιχείλιος χόνδρος που σταθεροποιεί την άρθρωση. Ωστόσο, μπορεί να υπάρξουν και άλλες, πιο σοβαρές κακώσεις, ειδικά αν αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που τον βγάζει κανείς. Αυτό συμβαίνει συνήθως σε πιο μεγάλης ηλικίας άτομα, π.χ. άνω των 60. Στους ανθρώπους αυτούς ενίοτε σπάει το κόκαλο, γιατί δεν υπάρχει η καλή ποιότητα οστών ενός νεότερου ανθρώπου, οπότε η κατάσταση δυσκολεύει.

Ο πόνος τη στιγμή εκείνη είναι πραγματικά ανυπόφορος και το άτομο χρειάζεται να μεταφερθεί άμεσα στο νοσοκομείο, όπου πρέπει να γίνει ανάταξη του εξαρθρήματος. Το πρέπον είναι αυτή να γίνει με μέθη, να μπει το άτομο στο χειρουργείο για μερικά λεπτά και δύο γιατροί να βάλουν τον ώμο στη θέση του. Ο ασθενής θα νιώσει άμεσα ανακούφιση, θα πάρει μερικά παυσίπονα, θα βάλει μια ανάρτηση και έναν νάρθηκα, και μερικές ώρες αργότερα θα είναι καλά.

Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΠΟΥ ΘΑ ΒΓΑΛΕΙ ΤΟΝ ΩΜΟ ΤΟΥ ΣΤΑ 20, 30, 40, ΜΕ ΥΨΗΛΗ ΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΘΑ ΤΟΝ ΒΓΑΛΕΙ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΞΑΝΑ.

Αναφορικά με το πότε απαιτείται χειρουργείο, τα δεδομένα είναι τα εξής: Ο ασθενής που θα βγάλει τον ώμο του στα 20, στα 30 ή και στα 40 έχει πολύ υψηλή πιθανότητα κάποια στιγμή στη ζωή του να τον ξαναβγάλει. Αυτό λέγεται «καθ' έξιν εξάρθρημα ώμου». Δεν μπορώ να πω πόσο καιρό μετά θα συμβεί – έχει να κάνει με την ηλικία και τον τρόπο ζωής του. Όμως αν διατηρεί τις ίδιες συνήθειες, πιθανότατα θα τον ξαναβγάλει.

Για να μη συμβεί αυτό, ο νέος άνθρωπος που θα βγάλει τον ώμο του είναι σκόπιμο να υποβληθεί ήδη από την πρώτη φορά σε μια αρθροσκοπική καθήλωση του επιχείλιου χόνδρου, που θα είναι ένα μικρό χειρουργείο, συγκριτικά με το μεγαλύτερο και πιο σύνθετο που θα χρειαστεί όποιος έχει βγάλει τον ώμο του πολλές φορές. Η χειρουργική διαδικασία γίνεται αρθροσκοπικά μέσω τριών οπών-πυλών (μία πίσω στον ώμο και δύο μπροστά), μέσω των οποίων βάζουμε κάποιες άγκυρες και ράβουμε τον χόνδρο που σκίστηκε. Τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά.

iStock

Στις ηλικίες, βέβαια, των 60 και 70 ετών συμβουλεύω η αντιμετώπιση να γίνεται συντηρητικά – ειδικά αν δεν υπάρχουν συνοδές κακώσεις, π.χ. κάποια ρήξη τένοντα. Στις ηλικίες αυτές, αφού γίνει ανάταξη, προτείνω ο ασθενής να βάλει έναν νάρθηκα για έναν μήνα και μετά να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα ασκήσεων και ενδυνάμωσης, γιατί το άτομο αυτό δύσκολα θα ξαναβγάλει στο μέλλον τον ώμο του.

Το μήνυμα, λοιπόν, της επιστήμης εδώ είναι ότι οι μικρές ηλικίες καλύτερα να κάνουν ένα χειρουργείο αρθροσκόπησης της μιας-μιάμισης ώρας και να λύνουν το πρόβλημα με την πρώτη, γιατί η βλάβη στον ώμο μετά π.χ. το 5ο εξάρθρημα θα είναι πολύ μεγαλύτερη και το χειρουργείο πιο πολύπλοκο.

Τι είναι το frozen shoulder και πού οφείλεται

– Τι ρόλο παίζει η ψυχολογία στον πόνο των ώμων;

Έχουμε κλασικά το frozen shoulder, ή αλλιώς συμφυτική θυλακίτιδα ή παγωμένο ώμο, που έχει διάφορες αιτίες. Το εμφανίζουν γυναίκες πριν ή μετά την εμμηνόπαυση, άτομα που έχουν αυτοάνοσα, προβλήματα του θυρεοειδή, άτομα που καπνίζουν χωρίς να έχουν κάποια παθολογία, κάποιο τραύμα ή κούραση. Θα το δούμε επίσης σε άτομα τελειομανή, ψυχαναγκαστικά, αγχώδη. Αυτό είναι μια διαδικασία επώδυνη μεν, που όμως στις περισσότερες περιπτώσεις λύνεται με φάρμακα, κινησιοθεραπεία και υπομονή. Αλλά θέλει χρόνο. Μπορεί να πάρει από λίγους μήνες μέχρι και έναν χρόνο, πολλές φορές και παραπάνω. Συμβαίνει, όμως, συχνά.

Θα το αναγνωρίσει ο ορθοπαιδικός, ένας φυσίατρος ή ακόμα κι ένας γυναικολόγος, αν πρόκειται για γυναίκα στην εμμηνόπαυση, ή ένας ενδοκρινολόγος. Κατά κανόνα, όμως, ο ορθοπαιδικός είναι που θα κάνει την οριστική διάγνωση και θα δώσει το πλάνο θεραπείας.