ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΩΟΘΗΚΕΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΙΟ «ΥΠΟΥΛΟ» ΟΡΓΑΝΟ ΣΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΣΩΜΑ;

Όσο μια γυναίκα πλησιάζει προς την εμμηνόπαυση, τόσο πιο ενδελεχής πρέπει να είναι ο προληπτικός έλεγχος στις ωοθήκες, για έναν πολύ σοβαρό λόγο.

Όλοι γνωρίζουμε πως οι ωοθήκες αποτελούν ένα ζωτικής σημασίας όργανο για τη γυναικεία αναπαραγωγή: είναι υπεύθυνες για την παραγωγή ωαρίων, που είναι απαραίτητα για τη γονιμοποίηση. Λιγότεροι γνωρίζουμε πως την ίδια ώρα είναι υπεύθυνες και για την ορμονική ισορροπία του γυναικείου σώματος, καθώς παράγουν τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη, ορμόνες που ελέγχουν τον εμμηνορροϊκό κύκλο και παίζουν σημαντικό ρόλο ευρύτερα στην υγεία μιας γυναίκας.

Όσο η γυναίκα βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία και εφόσον οι ωοθήκες της λειτουργούν κανονικά, η ενασχόληση με αυτές περιορίζεται στο πλαίσιο του προληπτικού ετήσιου ελέγχου. Τα πράγματα, όμως, αλλάζουν –ή οφείλουν να αλλάζουν– όταν πλησιάζει η στιγμή της εμμηνόπαυσης. Είναι τότε που τα ενδοκρινή αυτά όργανα σταματούν να παράγουν αυτό το πολύτιμο κοκτέιλ χημικών που μεταφέρεται σχεδόν σε κάθε σημείο του σώματος, από τον εγκέφαλο μέχρι τους μυς και το δέρμα.

Τότε συμβαίνει μια καθοριστική μεταβολή στη γυναικεία υγεία: «Ο κίνδυνος οστεοπόρωσης αυξάνεται, ο κίνδυνος καρδιοπάθειας αυξάνεται, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό θα κινδυνεύσει και από καρκίνο των ωοθηκών», λέει χαρακτηριστικά η Jennifer Garrison, νευροεπιστήμονας στο Buck Institute for Research on Aging της Καλιφόρνια. Στην Ελλάδα, το νούμερο είναι σοβαρό: Περίπου 900 γυναίκες διαγιγνώσκονται με καρκίνο των ωοθηκών κάθε χρόνο, με την πλειοψηφία να είναι άνω των 50 ετών, χωρίς όμως να αποκλείεται και η εμφάνιση σε μικρότερες ηλικίες.

Προσοχή: Δεν ευθύνεται η εμμηνόπαυση για τον καρκίνο των ωοθηκών. Πρόκειται για μια πάθηση που προκύπτει από συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων και τρόπου ζωής. Δεδομένου όμως ότι με την εμμηνόπαυση η γυναίκα αναγκάζεται πλέον να ξεχάσει το ενδεχόμενο (περαιτέρω) τεκνοποίησης, ίσως έχει νόημα να σκεφτεί τον ρόλο που θα επιτελούν οι ωοθήκες της από τότε και στο εξής . Γιατί; Επειδή, όπως χαρακτηριστικά είπε στο OW ο Χειρουργός Μαιευτήρας - Γυναικολόγος Δημήτρης Καλαμπόκης «πρόκειται για το πιο ύπουλο όργανο στο σώμα της γυναίκας».

iStock

Γιατί οι ωοθήκες μας χρειάζονται πιο αυστηρό έλεγχο μετά τα 40;

«Το πιο ύπουλο όργανο στο σώμα της γυναίκας είναι οι ωοθήκες, οι οποίες βρίσκονται στην κοιλιά και έτσι μια ύποπτη κύστη εκεί μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι άσχημο, ακόμα και σε έναν προωθημένο καρκίνο σε στάδιο 4», είναι τα πρώτα λόγια του κ. Καλαμπόκη, όταν ξεκινάμε να μιλάμε για το θέμα.

Πράγματι, τα στοιχεία δείχνουν πως ο καρκίνος των ωοθηκών έχει το χαρακτηριστικό του εξαιρετικά δύσκολου εντοπισμού, επειδή συχνά δεν προκαλεί κανένα σύμπτωμα. Όταν τελικά εντοπίζεται, δεν αποκλείεται να έχει προχωρήσει σε στάδια, «να έχει φτάσει ακόμα και σε στάδιο 4», λέει ο κ. Καλαμπόκης.

Τι σημαίνει αυτό; «Ότι ο καρκίνος μπορεί να έχει εξαπλωθεί πέρα από την κοιλιά και σε άλλα μέρη του σώματος, βάζοντας τη γυναίκα σε μεγάλο κίνδυνο αναφορικά με την επιβίωσή της», απαντά ο γυναικολόγος.

Τι κάνουμε, λοιπόν;

Ρωτώ τον κ. Καλαμπόκη αν θα είχε νόημα η γυναίκα μετά τα 40 και εφόσον έχει αποφασίσει ότι δεν θα αποκτήσει (άλλα) παιδιά να ελέγχεται από ειδικό γυναικολόγο ογκολόγο, ο οποίος ενδεχομένως έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιεί πιο ενδελεχείς ελέγχους στα αναπαραγωγικά όργανα και να προλαβαίνει τυχόν όγκους πριν φτάσουν να γίνουν επικίνδυνοι.

Εκείνος μου απαντά ότι ανεξάρτητα από το αν η γυναίκα θα ελέγχεται από γυναικολόγο ή ογκολόγο, αυτό που έχει σημασία είναι να λαμβάνονται τα σωστά προληπτικά μέτρα:

«Γνωρίζουμε όλοι καλά πως αν βρεθεί κάτι εκεί, μπορεί να είναι μια προωθημένη κατάσταση. Για τον λόγο αυτό, παραδείγματος χάριν, στην Αμερική οι γυναίκες που έχουν γυναικολογικά προβλήματα –ειδικά αν έχουν το καρκινικό γονιδιακό στέλεχος– χειρουργούνται προληπτικά, αφαιρώντας ό,τι χρειάζεται, όπως έκανε π.χ. η Angelina Jolie. Εδώ, στην Ευρώπη, δεν υπάρχει αυτή η λογική, υπάρχει ένα συναισθηματικό δέσιμο με τα αναπαραγωγικά όργανα».

Συνεπώς, εξηγεί ο ίδιος, έχει νόημα να μπαίνει σε διαδικασία χειρουργείου ειδικά μια γυναίκα με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο ωοθηκών, δηλαδή:

• Με οικογενειακό ιστορικό του εν λόγω καρκίνου ή που έχει κληρονομήσει μια γονιδιακή μετάλλαξη (BRCA1 ή BRCA2).
• Που έχει περάσει καρκίνο του μαστού, της μήτρας ή του παχέος εντέρου
• Που είχε ενδομητρίωση
• Που δεν έχει μείνει ποτέ έγκυος
• Που στη μαγνητική φαίνεται να έχει υγρό περιεχόμενο στις ωοθήκες.

iStock

«Η συμβουλή μου σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να κάνει είτε αφαίρεση μόνο των ωοθηκών, είτε ολική. Γιατί ο καρκίνος ξεκινά από τις σάλπιγγες και μπορεί να δώσει εστίες κοντά στο περιτόνιο, με αποτέλεσμα η εξάπλωσή του να είναι τάχιστη», τονίζει ο ειδικός.

«Ακούω πολλούς που ανησυχούν για τις παρενέργειες ενός τέτοιου χειρουργείου, ότι π.χ. θα επηρεάσει τη σεξουαλική ζωή της γυναίκας. Όμως, η σεξουαλική διέγερση δεν έχει σχέση με τα όργανα που αφαιρούνται – προκύπτει από τον κόλπο και την κλειτορίδα, όχι από τη μήτρα και τις ωοθήκες. Ωστόσο, πολλές γυναίκες είναι δύσπιστες στους χειρουργούς και αποφεύγουν την επέμβαση.

»Αν δεν υπάρχει κανένα σύμπτωμα, ούτε ιστορικό, το καταλαβαίνω να είναι κανείς επιφυλακτικός – τουλάχιστον σήμερα, με τα νέα συστήματα γονιδιακού ελέγχου μπορούμε να βλέπουμε αν υπάρχουν τέτοια θέματα. Η παγκόσμια βιβλιογραφία, πάντως, συμφωνεί ότι μακάρι οι γυναίκες από τη στιγμή που μπαίνουν στην εμμηνόπαυση να μπορούν να αφαιρούν τα όργανά τους προληπτικά. Η επιβάρυνση του περιβάλλοντος είναι τεράστια –το βλέπουμε ακόμα και στο σπέρμα των ανδρών που τα τελευταία χρόνια έχει όλο και μεγαλύτερο πρόβλημα να γονιμοποιήσει– οπότε ο κίνδυνος και για τις ωοθήκες όλο και μεγαλώνει.»