ΔΙΨΑΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΓΙΑ ΠΑΓΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ; ΙΣΩΣ ΦΤΑΙΕΙ ΜΙΑ «ΑΓΝΩΣΤΗ» ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Μια σπάνια αλλά σοβαρή διαταραχή εμποδίζει το σώμα να συγκρατεί νερό, προκαλώντας διαρκή δίψα και πολλές επισκέψεις στην τουαλέτα. Μάθε πώς αλλιώς εκδηλώνεται, ποιες μορφές έχει και πώς αντιμετωπίζεται.

Όταν ακούς τη λέξη διαβήτης, το μυαλό σου πηγαίνει αυτομάτως στο σάκχαρο, την ινσουλίνη και τη διατροφή, ίσως και σε κάποια από τα δημοφιλή αντιδιαβητικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται πλέον και για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Υπάρχει, όμως, και μια άλλη μορφή διαβήτη, μια διαταραχή σχεδόν άγνωστη στους περισσότερους και αρκετά σπάνια –επηρεάζει μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους παγκοσμίως–, που ουδεμία σχέση έχει με τη γλυκόζη.

Ο άποιος διαβήτης, όπως ονομάζεται, οφείλεται είτε στην ανεπάρκεια αντιδιουρητικής ορμόνης (ADH), είτε στην αντίσταση των νεφρών στη δράση της. Ως αποτέλεσμα, ο οργανισμός δεν μπορεί να συμπυκνώσει τα ούρα και οδηγείται σε αποβολή μεγάλων ποσοτήτων αραιών ούρων (πολυουρία), ένα σύμπτωμα που μοιράζεται με τους τύπους 1 και 2 του σακχαρώδη διαβήτη.

Κάπως έτσι εξηγείται η κοινή ονομασία. Η λέξη «διαβήτης» προέρχεται από το αρχαίο «διαβαίνω» ή «διαπερνώ», περιγράφοντας το σώμα που λειτουργεί σαν σωλήνας από τον οποίο το νερό περνά αδιάκοπα, σαν μια μονίμως ανοιχτή βρύση. Οι ομοιότητες, ωστόσο, σταματούν εδώ, διότι οι μηχανισμοί είναι εντελώς διαφορετικοί.

Στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και 2, η γλυκόζη συσσωρεύεται στο αίμα επειδή ο οργανισμός δυσκολεύεται να παράγει ή να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την ινσουλίνη. Η περίσσεια σακχάρου περνά στα ούρα παρασύροντας μαζί της νερό, με αποτέλεσμα συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα και ούρα με ελαφρώς γλυκιά μυρωδιά. (Η λέξη «γεύση» ίσως σε τάραζε, αλλά λέγεται ότι ο Ιπποκράτης δοκίμαζε τα ούρα των ασθενών του για να προβεί σε διάγνωση). Στον αντίποδα, στον άποιο διαβήτη τα ούρα είναι πολύ αραιά και άγευστα, εξ ου και το όνομα άποιος, που του λείπει, δηλαδή, η ποιότητα, η γεύση.

iStock

Τέσσερις μορφές της διαταραχής

Η αντιδιουρητική ορμόνη (ADH), γνωστή και ως αργινίνη-βαζοπρεσίνη (AVP), ρυθμίζει την ισορροπία νερού στον οργανισμό. Όταν αντιλαμβάνεται αφυδάτωση, στέλνει σήμα στους νεφρούς να συγκρατήσουν νερό αντί να το αποβάλουν. Στην περίπτωση του άποιου διαβήτη, η λειτουργία διαταράσσεται, με συνέπεια ο ασθενής να έχει συνεχή ανάγκη για ούρηση και έντονη δίψα (πολυδιψία).

1. Κεντρικός άποιος διαβήτης

Η ADH παράγεται στον υποθάλαμο και αποθηκεύεται στην υπόφυση, μέχρι την απελευθέρωσή της. Όταν η αλυσίδα παραγωγής σπάσει για διάφορους λόγους, όπως κάποιος όγκος στον εγκέφαλο, τραυματισμοί, χειρουργικές επεμβάσεις ή λοιμώξεις που προσβάλλουν το νευρικό σύστημα (π.χ. σύφιλη, φυματίωση), προκαλείται ανεπάρκεια αντιδιουρητικής ορμόνης ή κεντρικός άποιος διαβήτης, η συχνότερη μορφή της πάθησης.

Κάποιες φορές τα αίτια είναι γενετικά και άλλες απροσδιόριστα (ιδιοπαθής μορφή). Για την αντιμετώπισή του χορηγείται δεσμοπρεσσίνη, ένα συνθετικό ανάλογο της ADH, σε μορφή δισκίου, ένεσης ή ρινικού σπρέι, που ουσιαστικά αποκαθιστά την ικανότητα του σώματος να συγκρατεί το νερό.

2. Νεφρογενής άποιος διαβήτης

Εν προκειμένω, οι νεφροί δεν ανταποκρίνονται σωστά στην αντιδιουρητική ορμόνη, ακόμη κι όταν κυμαίνεται σε φυσιολογικά επίπεδα. Μπορεί να οφείλεται σε κληρονομικότητα (συγγενής μορφή) ή να προκύψει αργότερα στη ζωή (επίκτητη) εξαιτίας νεφρικής βλάβης, ανισορροπιών στους ηλεκτρολύτες ή φαρμακευτικών αγωγών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το λίθιο, που χορηγείται στη διπολική διαταραχή. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει διαφορετικά φάρμακα, δίαιτα χαμηλή σε νάτριο (αλάτι) και προσοχή στην ενυδάτωση.

iStock

3. Άποιος διαβήτης κύησης

Σπάνια μορφή που εμφανίζεται κατά την εγκυμοσύνη, οπότε ο πλακούντας παράγει ένα ένζυμο που διασπά την ADH πριν προλάβει να δράσει. Συνήθως, υποχωρεί μετά τον τοκετό.

4. Διψογενής άποιος διαβήτης

Στον διψογενή άποιο διαβήτη, το κέντρο ελέγχου της δίψας, που βρίσκεται στον υποθάλαμο του εγκεφάλου, αποσυντονίζεται εξαιτίας βλάβης από όγκους, τραυματισμούς ή λοιμώξεις. Το άτομο αισθάνεται διαρκώς δίψα και καταφεύγει στην υπερπροσλήψη υγρών, που με τη σειρά τους καταστέλλουν την παραγωγή της ADH. Ο φαύλος κύκλος που δημιουργείται θέτει σε κίνδυνο την υγεία, ρίχνοντας τα επίπεδα νατρίου στο αίμα (υπονατριαιμία) με συνέπεια πονοκεφάλους, σύγχυση ή ακόμα και επιληπτικές κρίσεις.

Πρόκειται για υποτύπο της ψυχογενούς πολυδιψίας, της καταναγκαστικής κατανάλωσης νερού που παρατηρείται σε ψυχιατρικές νόσους, κυρίως τη σχιζοφρένεια. O Dan Baumgardt, γενικός γιατρός και Ανώτερος Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, που γράφει στο The Conversation για τον άποιο διαβήτη, αναφέρει την περίπτωση ενός 16χρονου με ψυχογενή πολιδιψία και παραληρητική διαταραχή, που βρέθηκε στα επείγοντα μετά από κατανάλωση 15 λίτρων νερού ημερησίως. Στο OW θα έχεις διαβάσει για ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους από υπερβολικά πολύ νερό.

iStock

Συχνουρία και δίψα για κρύο νερό

Σύμφωνα με την Κλινική Mayo, ο άποιος διαβήτης μπορεί να εμφανιστεί σε οποιονδήποτε ενήλικα, με κύρια συμπτώματα:

• αίσθημα πολύ έντονης δίψας, συχνά με προτίμηση σε κρύο νερό,
• αυξημένη ποσότητα ούρων, συχνά ανοιχτόχρωμων και αραιών,
• συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα τη νύχτα, για ούρηση ή πόσιμο νερό,
• νυκτουρία, κόπωση, αδυναμία, ναυτία ή σύγχυση.

Κανονικά, ένας ενήλικας ουρεί περίπου 1-3 λίτρα την ημέρα. Στον άποιο διαβήτη μπορεί να φτάσει έως και 19 λίτρα ημερησίως. Αν παρατηρείς μεγάλη αύξηση στην ούρηση και συνεχή, έντονη δίψα για νερό, ίσως πρέπει να ζητήσεις τη γνώμη γιατρού.

Πώς θα τον αναγνωρίσεις στο παιδί

Ειδικά στα παιδιά, ο άποιος διαβήτης μπορεί να εκδηλωθεί με:

• μεγάλες ποσότητες αραιών ούρων, που οδηγούν σε βρεγμένες πάνες ή νυχτερινή ενούρηση,
• πολύ έντονη δίψα, με προτίμηση σε κρύο νερό ή άλλα παγωμένα ποτά,
• απώλεια βάρους ή μειωμένη ανάπτυξη,
• εμετοί, ευερεθιστότητα ή πυρετό,
• δυσκοιλιότητα, πονοκέφαλος, προβλήματα ύπνου,
• προβλήματα όρασης.

Η ιατρική αξιολόγηση κρίνεται απαραίτητη για να αποφευχθούν επιπλοκές όπως αφυδάτωση ή διαταραχές ηλεκτρολυτών.