4 ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΖΩΗ ΑΠΟ ΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΑΥΡΗΛΙΟΥ

Τα λόγια του τελευταίου καλού Ρωμαίου αυτοκράτορα, Μάρκου Αυρηλίου, εξακολουθούν να φωτίζουν τον τρόπο που ζούμε και σκεφτόμαστε. Στη δική του θεωρία αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης, βρίσκουμε μια ήρεμη, καθαρή ματιά απέναντι στην ύπαρξη και τις δυσκολίες της ζωής.

Δεν ξέρω αν τα τσιτάτα σου αλλάζουν τη ζωή, μα σίγουρα κάτι κάνουν. Σου δίνουν δύναμη, έμπνευση ή την αίσθηση πως εσύ και η σκέψη σου δεν είστε εντελώς μόνοι στο σύμπαν. Ότι υπάρχουν άνθρωποι που σκέφτονται με παρόμοιο τρόπο ή που με τη δική τους θεώρηση των πραγμάτων σε βοήθησαν να ξεκαθαρίσεις όσα κουβαλάς μπερδεμένα στο κεφάλι σου. Μπορεί να μη σου παρέχουν τη λύση, αλλά σου δείχνουν μια οπτική και δίνουν μια ευκαιρία για στοχασμό, από τα πιο απλά πράγματα μέχρι την αγωνία της ύπαρξης.

Προσωπικά, αποφεύγω να τα χρησιμοποιώ. Είναι συχνά παραφράσεις, προσπάθειες να συμπυκνωθεί μια ολόκληρη κοσμοθεωρία σε δέκα λέξεις. Κάτι τέτοιο πρέπει να συμβαίνει και με ένα από τα αγαπημένα μου: «Εμείς ζούμε για μία στιγμή, μόνο για να ξεχαστούμε έπειτα σε μία τέλεια άγνοια. Δες πόσοι έχουν περάσει τη ζωή τους σε μίση, πάθη, υποψίες και τώρα είναι νεκροί, είναι μόνο στάχτη». Αποδίδεται στον Μάρκο Αυρήλιο και μάλλον δεν διατυπώθηκε ποτέ έτσι. Τουλάχιστον, ταιριάζει στο πνεύμα του.

Ο Μάρκος Αυρήλιος ήταν αυτοκράτορας της Ρώμης από το 161 έως το 180 μ.Χ., ο τελευταίος από τους Πέντε Καλούς Αυτοκράτορες –Νέρβας, Τραϊανός, Αδριανός, Αντωνίνος Πίος (ο Ευσεβής)– και εκ των σημαντικότερων Στωικών φιλοσόφων της αρχαιότητας. Η φράση που του αποδίδεται προέρχεται από το Τὰ εἰς ἑαυτόν, ένα φιλοσοφικό έργο 12 βιβλίων που γράφτηκαν κατά τη διάρκεια της ζωής του. Πρόκειται για μια συλλογή από προσωπικές σημειώσεις, σαν εσωτερικός διάλογος με τον εαυτό του, για το πώς μπορεί να ζήσει κανείς με αρετή, γαλήνη και λογική. Με λίγα λόγια, ένας προσωπικός οδηγός αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης.

Βρίσκω στο τέταρτο βιβλίο τη φράση «τὸ γὰρ ὅλον, κατιδεῖν ἀεὶ τὰ ἀνθρώπινα ὡς ἐφήμερα καὶ εὐτελῆ, καὶ ἐχθὲς μὲν μυξάριον, αὔριον δὲ τάριχος ἢ τέφρα», δηλαδή να θεωρείς τα ανθρώπινα πράγματα ως πρόσκαιρα και ευτελή, γιατί το μωρό παιδί που ήσουν χθες αύριο θα είναι νεκρό στη σαρκοφάγο ή στάχτη (μετά την αποτέφρωση), κατά τις δύο ταφικές πρακτικές στην Αρχαία Ρώμη.

Και στο έβδομο τη φράση «Ὅσοι μὲν πολυύμνητοι γενόμενοι ἤδη λήθῃ παραδέδονται, ὅσοι δὲ τούτους ὑμνήσαντες πάλαι ἐκποδών», δηλαδή όσοι δοξάστηκαν κάποτε έχουν ήδη παραδοθεί στη λήθη, όπως και εκείνοι που έφτιαξαν τους ύμνους έχουν από καιρό ξεχαστεί.

Από τον συνδυασμό λογικά και η έμπνευση για το αγαπημένο μου τσιτάτο. Όλα αυτά δίκην disclaimer για τα παρακάτω τέσσερα μαθήματα που μπορούμε να αντλήσουμε από τη φιλοσοφία του. Δεν είναι πάντα τα ακριβή του λόγια, σίγουρα όμως προκύπτουν μέσα από τη σκέψη και το έργο του.

ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΕΛΕΓΞΕΙΣ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ Ή ΤΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ, ΟΜΩΣ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΠΑΡΕΙΣ ΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΣΟΥ.

1. Εστίασε στα ουσιώδη

Ο Μάρκος Αυρήλιος κατανοούσε ότι το περισσότερο δεν σημαίνει πάντοτε καλύτερο. «Αν θέλεις γαλήνη, να κάνεις λιγότερα» είναι το ρητό που του αποδίδεται εν προκειμένω, δηλαδή ότι η ηρεμία δεν εξασφαλίζεται με ατελείωτες υποχρεώσεις και ενασχόληση με τα περιττά. Χρειάζεται να εστιάσεις σε όσα έχουν πραγματικά αξία, και μπορείς να το καταφέρεις μόνο με ειλικρίνεια απέναντι στον εαυτό σου. Να θυμάσαι πως κάθε ναι που λες από ενοχή ή φόβο, είναι ένα όχι στον εαυτό σου.

Unsplash Nijwam Swargiary

2. Μη βασανίζεσαι για ανύπαρκτα προβλήματα

«Μην αφήνεις τη φαντασία σου να σε συντρίβει με τη σκέψη όλης της ζωής· μείνε στο παρόν», λέει εν προκειμένω η φράση που αποδίδεται στον Ρωμαίο αυτοκράτορα. Η εν λόγω αρχή επικεντρώνεται στην ικανότητα του ανθρώπου να βασανίζεται με καταστροφολογικά σενάρια που μάλλον δεν θα συμβούν ποτέ. Η ζωή δεν είναι μόνο προβλήματα που πρέπει να λυθούν ταυτόχρονα και οι τύψεις για το παρελθόν ή το άγχος για το μέλλον απλώς την κάνουν δυσκολότερη. Μείνε στο τώρα.

ΑΓΑΠΑΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠ’ Ο,ΤΙ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ, ΑΛΛΑ Η ΓΝΩΜΗ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΜΑΣ ΝΟΙΑΖΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΚΗ ΜΑΣ.

3. Αναζήτησε το καλό μέσα σου

Η γκρίνια είναι η πιο εύκολη αλλά και η πιο άχρηστη αντίδραση. Ο Μάρκος Αυρήλιος θεωρούσε το παράπονο μορφή αδυναμίας, γιατί δεν αλλάζει τίποτα παρά δηλητηριάζει το πνεύμα. Αντί να κατηγορείς τους άλλους ή τις περιστάσεις, πρόκρινε την ενδοσκόπηση. «Κοίτα μέσα σου· εκεί βρίσκεται η πηγή του καλού». Δεν μπορείς να ελέγξεις τα γεγονότα ή τη συμπεριφορά κάθε ανθρώπου, όμως μπορείς να πάρεις τη ζωή σου στα χέρια σου.

Μάλλον θα σου θυμίζει αυτό που είπε ο Γιάννης Μπέζος στη συνέντευξή του στο OW, ότι «θέλει να φροντίσεις η ζωή σου να είναι γοητευτική, όχι βαρετή και ανιαρή». Αυτογνωσία και υπευθυνότητα αντί θυματοποίησης. Οι δυσκολίες μπορούν να σου βγουν σε καλό.

Unsplash Natalie Parham

4. Μην αφήνεις τη γνώμη των άλλων να καθορίζει τη ζωή σου

«Αγαπάμε τον εαυτό μας περισσότερο απ’ ό,τι τους άλλους, αλλά η γνώμη των άλλων μας νοιάζει περισσότερο από τη δική μας». Εδώ ο Μάρκος Αυρήλιος αποκαλύπτει μια βαθιά ανθρώπινη αντίφαση: λέμε ότι αγαπάμε τον εαυτό μας, αλλά στην πράξη αφήνουμε την άποψη των άλλων να καθορίζει την αξία μας. Ζούμε κυνηγώντας την αποδοχή, να φανούμε «αρκετοί» στα μάτια τρίτων, ενώ στην πραγματικότητα δεν μπορούμε να ελέγξουμε τη γνώμη κανενός.

Οι άνθρωποι βλέπουν μέσα από τα δικά τους φίλτρα, προκαταλήψεις και διαθέσεις. Αν στηρίζεις την αυτοεκτίμησή σου πάνω σε κάτι τόσο ασταθές, θα ζεις σε μόνιμο άγχος. Ο στωικός φιλόσοφος θα σου έλεγε να επικεντρωθείς μόνο σε όσα εξαρτώνται από εσένα, τον χαρακτήρα σου, τις πράξεις σου, τις προθέσεις σου, και να κρατάς την ξένη γνώμη όταν αυτή εκφράζεται με αγάπη και σοφία. Και πάλι, όμως, όχι για να καθορίσει τη ζωή σου.