ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΟΣΜΙΔΗΣ: «ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΕ ΕΝΟΧΛΕΙ ΕΙΝΑΙ Η ΥΠΕΡΟΨΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ»

Με αφορμή την επιστροφή του στο θεατρικό σανίδι, στην παράσταση «Δεσμώτης» που ανεβαίνει αυτές τις μέρες στο θέατρο OLVIO, συναντήσαμε τον ηθοποιό Στέφανο Κοσμίδη και κάναμε μαζί μια ανασκόπηση των τελευταίων 20 ετών του.

Η επιστροφή του Στέφανου Κοσμίδη στο θεατρικό σανίδι αποτελεί έκπληξη και οπωσδήποτε μια εξαιρετική ευκαιρία να τον συναντήσουμε ξανά ως ηθοποιό, αφού τα τελευταία χρόνια έχει στραφεί σχεδόν αποκλειστικά στη σκηνοθεσία και τη συγγραφή. Με αφορμή, λοιπόν, την παράσταση «Δεσμώτης» σε κείμενο Νατάσας Σίδερη και σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου που έκανε πρεμιέρα τη Δευτέρα 17 Νοεμβρίου στο θέατρο Olvio, βρεθήκαμε ένα απόγευμα στη Μαρίνα Φλοίσβου και κάναμε μια μεγάλη ανασκόπηση των τελευταίων 20 ετών, από τότε δηλαδή που τον πρωτογνωρίσαμε στην επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά «Εραστής Δυτικών Προαστίων».

Μιλήσαμε για τη μεγάλη αγάπη που έχει στην ιαπωνική παράδοση, για την οικογένειά του που αποτελεί το προσωπικό του καταφύγιο, και για τον ρόλο του στον «Δεσμώτη». Ο Στέφανος αναφέρθηκε επίσης στις αγαπημένες του τηλεοπτικές σειρές, ενώ μας πρότεινε και τα βιβλία που αξίζουν μια θέση στο κομοδίνο μας. Και καταλήξαμε σε αυτό που δίνει νόημα πάντα σε τέτοιες συνεντεύξεις: Η Τέχνη σώζει.

– Στέφανε Κοσμίδη, γιατί το όνομά σου στα social media είναι Οgami Itto;

Ο Οgami Itto είναι ένας χαρακτήρας από ένα διάσημο λατρεμένο μου κόμικ, το οποίο θυμίζει αισθητική Κουροσάβα. Πρόκειται για έναν σαμουράϊ, ο οποίος γυρίζει όλη τη φεουδαρχική Ιαπωνία με το παιδί του στο καρότσι προσπαθώντας να μαζέψει λεφτά, κάνοντας διάφορες παρανομίες, έτσι ώστε να μπορέσει να εκδικηθεί έναν άνθρωπο που τον ατίμασε.

– Τι λέει η επιλογή αυτού του χαρακτήρα για εσένα;

Πρώτα απ’ όλα ότι αγαπώ την Ιαπωνία [γελάει]. Αγαπώ τα άνιμε, αγαπώ τον κινηματογράφο τους. Γενικά έχω μεγάλη αγάπη στο σινεμά. Ο Κουροσάβα είναι ένας πολύ αγαπημένος σκηνοθέτης. Και πάντα είχα συμπάθεια για τους Ιάπωνες. Είναι περίεργοι, έχουν τα κολλήματά τους, αλλά έχουν και έναν κώδικα που σέβομαι.

Ο συγκεκριμένος σαμουράι μπαίνει στην παρανομία γιατί δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, προκειμένου να μπορέσει να πάρει εκδίκηση – δεν θα σου πω το γιατί, για να μην κάνω σπόιλερ. Ωστόσο, ακολουθεί έναν κώδικα, ένα ήθος το οποίο το σέβομαι και γι’ αυτό μου άρεσε αυτός ο χαρακτήρας.

Γενικά διαβάζω κόμιξ πάρα πολύ, και τα αμερικανικά, και τα γαλλικά και σίγουρα τα γιαπωνέζικα, πάντως κάποια στιγμή κόλλησα με τον χαρακτήρα αυτό.

Κάνω, άλλωστε, και aikido. Στη σχολή που πηγαίνω, λοιπόν, με τον δάσκαλό μου το μάθημα αποτελεί πάντα μια πολύ προσωπική ώρα. Υπάρχει ένας κώδικας, μια ευγένεια, ένας σεβασμός. Δεν έχω αισθανθεί ποτέ αμήχανα, παρόλο που είμαι νέος σε αυτό. Ο ένας βοηθάει τον άλλον. Υπάρχει, όπως σου είπα, σεβασμός.

Είναι, μάλιστα, ένα από τα μεγάλα μου όνειρα να πάω στην Ιαπωνία. Είναι κάτι που θα κάνω κάποια στιγμή με την κόρη μου.

–  Καταλαβαίνω ότι έχεις ασχοληθεί με πάρα πολλά πράγματα και επαγγελματικά και σε προσωπικό επίπεδο. Έχεις υπάρξει ηθοποιός, όπως σε γνωρίζουμε οι περισσότεροι, σκηνοθέτης, συγγραφέας. Τα τελευταία χρόνια, όμως, είσαι πίσω από μια κάμερα. Έχεις κάνει τη δική σου εταιρία παραγωγής;

Ναι, έχουμε κάνει την Orki και κάνουμε κινηματογραφικά τρέιλερ, καταγράφουμε παραστάσεις, φεστιβάλ και γενικά ό,τι έχει να κάνει με την τέχνη. Θα κάνουμε και διαφήμιση, αλλά στοχεύουμε περισσότερο στο κομμάτι της τέχνης, στον χώρο μας δηλαδή περισσότερο.

–  Είναι, λοιπόν, αυτό που θες να κάνεις πλέον περισσότερο;

Δεν υπάρχει πολύ και λίγο αυτή την περίοδο. Έχει να κάνει με την εποχή και τις συνθήκες. Εγώ υπήρξα ηθοποιός κάποτε που τα πράγματα ήταν πιο καλά. Ζούσες από αυτό το επάγγελμα. Μετά την κρίση, άρχισε να φθίνει πολύ η όλη κατάσταση για τους ηθοποιούς.

Τώρα με τις πρόβες που ξανακάνω έπειτα από καιρό, σκέφτομαι ότι το να είσαι ηθοποιός είναι πραγματικά ένα δύσκολο επάγγελμα και δεν πληρώνεται. Απαιτεί σωματική και ψυχική δύναμη, πνεύμα, διάβασμα, οικονομικές αντοχές.

Δυστυχώς, η πλειοψηφία των ηθοποιών στη χώρα μας για να μπορέσουν να ζήσουν, θα χρειαστεί να κάνουν κι άλλες άσχετες δουλειές. Πρέπει να το αγαπάς για να μπεις σε όλο αυτό. Αλλιώς, δεν έχει νόημα.

Αυτά που εγώ έχω να μου «καταλογίσω» είναι ότι ποτέ δεν έκανα δουλειές αναγκαστικά, δουλειές που δεν μου άρεσαν. Έκανα πάντοτε αυτό που μου άρεσε. Υπήρξα ηθοποιός όσο υπήρξα και όσο υπάρχω. Το κάνω γιατί το θέλω. Όπως και το να είμαι πίσω από την κάμερα, το κάνω γιατί το αγαπώ πολύ. Αγαπώ το σινεμά και το κάνω επίσης γιατί το θέλω. Έχω πάρει τις αποφάσεις μου με το ανάλογο τίμημα. Δεν το έχω μετανιώσει. Κοιμάμαι ήσυχος.

–  Άρα, είσαι σε μια φάση ζωής που λες ότι είσαι καλά;

Το καλά είναι πολύ σχετικό. Ναι, είμαι καλά, έχω την οικογένειά μου, έχω την υγεία μου, έχω τα όνειρά μου. Καλά, όμως, δεν είναι γενικά τα πράγματα στη χώρα μας ή στον πλανήτη. Το οικονομικό θέμα είναι πάντοτε ένας βασικός παράγοντας. Οι πολιτικές που υπάρχουν και ο τρόπος που διαχειρίζονται οι πολιτικοί τα πράγματα… αυτά δεν είναι καλά.

– Αντιδράς, όμως. Βλέπω τις αναρτήσεις σου στα social media, δεν σωπαίνεις.

Σίγουρα το να μη σωπαίνεις και να μιλάς δημόσια δημιουργεί ένα ρεύμα, βρίσκεις και κάποιους ανθρώπους να επικοινωνήσεις, αλλά δεν γίνεται δουλειά μέσα από τα social media. Η δουλειά πρέπει να γίνεται με πράξεις, στην καθημερινή ζωή. Και δεν εννοώ μόνο με απεργίες και διεκδικήσεις, που κι αυτό βέβαια πρέπει να γίνει. Σημασία έχει ο τγρόπος που συμπεριφερόμαστε, οι σχέσεις μας, η ευγένειά μας, ο τρόπος ζωής μας γενικά.

– Κοιτάζοντας πίσω, στην πορεία σου μέχρι τώρα, ποια θα έλεγες ότι είναι η καλύτερη στιγμή σου;

Η καλύτερη στιγμή μου είναι τα δύο παιδιά μου. Η κόρη μου που είναι 18 και ο γιος μου που είναι 20.

– Η απόφαση να κάνεις παιδιά ήταν και καθοριστική ως προς την επαγγελματική σου πορεία; Έδωσες, δηλαδή, περισσότερο βάρος στην οικογένεια αντί για την καριέρα;

Όχι ακριβώς. Σίγουρα όταν έχεις μια οικογένεια τη λαμβάνεις υπόψιν στις επιλογές σου. Πρέπει να είσαι πιο προσεκτικός και στο τι διεκδικείς και στο πώς το διεκδικείς. Σε κάθε περίπτωση, δεν έκανα οικογένεια γιατί έπρεπε, αλλά γιατί βρήκα έναν άνθρωπο, με τον οποίο –έπειτα από τόσα χρόνια γάμου– μπορώ να επικοινωνήσω άμεσα, άνετα. Και προέκυψε σωστά, ομαλά και όμορφα, και είμαι πολύ χαρούμενος γι’ αυτό.

ΔΕΝ ΕΚΑΝΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΓΙΑΤΙ ΕΠΡΕΠΕ, ΑΛΛΑ ΓΙΑΤΙ ΒΡΗΚΑ ΕΝΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΕ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ –ΕΠΕΙΤΑ ΑΠΟ ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΓΑΜΟΥ– ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΗΣΩ ΑΜΕΣΑ, ΑΝΕΤΑ.

– Πες μου για τον «Δεσμώτη». Το έργο βασίζεται σε ένα σύγχρονο κείμενο της βραβευμένης θεατρικής συγγραφέως Νατάσας Σίδερη.

Το έργο γράφτηκε την περίοδο της κρίσης και έχει να κάνει με το χρέος. Σε μια εποχή, δηλαδή, που βιώσαμε όλοι το τι σημαίνει χρέος – όχι πως τότε χρεωθήκαμε πρώτη φορά ως χώρα. Η Ελλάδα είναι χρεωμένη… από πριν γίνει χώρα. Και δεν πιστεύω ότι έχουν αλλάξει και πολύ τα πράγματα από τότε – ό,τι κι αν λένε. Στην τσέπη μας σίγουρα όχι.

Το χρέος, εξάλλου, είναι ο καλύτερος τρόπος να ελέγξεις και να κατευθύνεις τους πολίτες. Όσο πιο χρεωμένοι, τόσο πιο διαχειρίσιμοι.

Ο δικός μου ρόλος στο έργο είναι αυτός του «ευεργέτη». Ενός πολύ σκληρού ανθρώπου που απαιτεί το χρέος του να επιστραφεί. Και αφού δεν γίνεται αυτό, θα υπάρξουν επιπτώσεις.

– Τι σε γοήτευσε στον ρόλο αυτό; Και πώς αποφάσισες να κάνεις θέατρο έπειτα από τόσα χρόνια;

Πρώτα απ’ όλα το ότι είναι ένα πολιτικό κείμενο που έχει να κάνει πολύ με το τώρα. Το χρέος μάς αφορά όλους. Όλοι χρεωμένοι είμαστε με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Σίγουρα ένας ακόμα λόγος είναι και ο σκηνοθέτης, Κώστας Παπακωνσταντίνου, και η ομάδα «Πτωχαλαζόνες», με την οποία έχω συνεργαστεί εξαιρετικά στο παρελθόν. Οπότε, ήταν καλές οι προϋποθέσεις για να το αποφασίσω.

Ένας ακόμα λόγος είναι ότι πάντα, μα πάντα, ηθοποιός θα είμαι. Κι αν αποφάσιζα να το ξαναπάρω από την αρχή, θα έκανα ακριβώς τα ίδια. Οπότε, έγινε αυτή η πρόταση από τα παιδιά, αισθάνθηκα όμορφα και αποφάσισα να περάσω ξανά πάνω στη σκηνή.

– Τι θα «δώσει» στον θεατή αυτό το έργο;

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι σίγουρα θα τον βάλει να σκεφτεί. Αυτό δεν κάνει έτσι κι αλλιώς η τέχνη; Για εμένα αυτή είναι η ουσία της. Η τέχνη δεν σου δίνει λύσεις, δεν πρέπει να σου δώσει λύσεις. Σου δίνει τη δυνατότητα να αναρωτηθείς. Η τέχνη σού παραθέτει τις καταστάσεις και από κει και πέρα εσύ αποφασίζεις πώς θα τη «διαβάσεις», πως θα την αποδεχτείς.

Η ΤΕΧΝΗ ΔΕΝ ΣΟΥ ΔΙΝΕΙ ΛΥΣΕΙΣ, ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΟΥ ΔΙΝΕΙ ΛΥΣΕΙΣ. ΣΟΥ ΔΙΝΕΙ ΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΝΑ ΑΝΑΡΩΤΗΘΕΙΣ.

Οπότε, αυτό που σίγουρα θα δώσει ο «Δεσμώτης» στους θεατές είναι το να μπουν σε μια διαδικασία σκέψης, προβληματισμού. Ο Κώστας είναι ένας εξαιρετικός σκηνοθέτης και ο τρόπος που δουλεύουμε έχει μια ελευθερία. Και αυτή την ελευθερία τη χαίρομαι πολύ κατά τη διαδικασία του έργου.

– Εσύ νιώθεις περισσότερο «ευεργέτης» ή «οφειλέτης» στη ζωή;

Εξαρτάται από ποια μεριά θα το δεις. Σίγουρα δεν νιώθω σιγουριά, δεν νιώθω ασφάλεια. Σου έρχεται ένας φάκελος από μια δημόσια υπηρεσία και δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει. Η ανασφάλεια αυτή μας έχει τσακίσει. Προσπαθείς να είσαι σωστός, όσο σου επιτρέπουν οι συνθήκες, απέναντι στις υποχρεώσεις σου και έχεις την αίσθηση ότι συνέχεια βρίσκεις έναν τοίχο ως πολίτης. Σα να είσαι συνεχώς σε μια αμυντική στάση απέναντι στο σύστημα.

Ενώ ουσιαστικά το κράτος υπάρχει γιατί εμείς το στηρίζουμε και ο λόγος της ύπαρξής του είναι για να λειτουργούν όλα ομαλά προς όφελός μας, χωρίς βέβαια ο ένας να καταπιέζει την ελευθερία του άλλου. Αυτή η ανασφάλεια εμένα με τσακίζει.

Από την άλλη, σε σχέση με τη ζωή μου και σε σχέση με τους ανθρώπους που έχω κοντά μου, αισθάνομαι τυχερός και προσπαθώ να προστατεύσω αυτόν το χώρο μου, τον προσωπικό, όσο γίνεται, έτσι ώστε να μην επηρεάζεται από όλα αυτά. Όχι ότι θα βάλω παρωπίδες και θα κλείσω τα μάτια μου απέναντι σε ό,τι συμβαίνει στον κόσμο, στους πολέμους, στις γενοκτονίες, στην αδικία και σε όλα αυτά τα εγκλήματα. Αλλά σίγουρα θα προστατεύσω και τον προσωπικό μου χώρο, όσο μπορώ.

– Καταλαβαίνω πάντως πως μέσα σε όλες αυτές τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε καθημερινά στην Ελλάδα, εσύ κάπως βρίσκεις τις διεξόδους σου, κάπως θωρακίζεσαι. Ισχύει;

Είναι στιγμές που δεν τα καταφέρνω. Είναι πολλές φορές που με νικάει. Αλλά ναι, τις βρίσκω τις διεξόδους.

– Τι άλλο κάνεις, λοιπόν; Πέρα από το aikido που είπαμε.

Βλέπω πάρα πολύ σινεμά. Το σινεμά είναι για εμένα ένα τεράστιο σωσίβιο. Τόσο ως θεατής αλλά και ως δημιουργός. Γράφω ταινίες μικρού μήκους, έχω γράψει και μια μεγάλου μήκους ταινία, η οποία πήρε από την ΕΡΤ μια επιχορήγηση αλλά έχει μείνει λίγο πίσω, γιατί δεν φτάνουν τα χρήματα της ΕΡΤ για να προχωρήσει. Παρόλα αυτά δεν θα το βάλω κάτω. Θα συνεχίσω. Θεωρώ ότι έχω ένα πολύ ωραίο σενάριο στα χέρια μου.

Οπότε βρίσκομαι σε μια τέτοια συνθήκη, ονειρεύομαι ότι κάποια στιγμή μπορεί να κάνω κάποια όνειρα πραγματικότητα. Έχω κάνει αρκετά: το ότι έχω γράψει και έχω εκδώσει διηγήματά μου, για παράδειγμα, είναι κάτι. Η τέχνη μας σώζει.

– Πες μας μερικές προτάσεις για ταινίες, σειρές και βιβλία, γιατί πέρα από το σινεμά, ξέρω ότι σου αρέσει πολύ και το διάβασμα.

Αυτή την περίοδο βλέπω το Slow Horses που είναι συγκλονιστικό και περιμένω το «Pluribus», τη νέα σειρά του δημιουργού του Breaking Bad.

Η τελευταία ταινία που είδα ήταν το «One Battle After Another» του Paul Thomas Anderson με τον Leonardo DiCaprio, μια ωραία ταινία για συζήτηση. O Anderson για εμένα είναι ένας σπουδαίος σκηνοθέτης, το «There Will Be Blood» είναι η αγαπημένη μου ταινία, και ο Daniel Day-Lewis είναι ένα τεράστιος ηθοποιός.

Τώρα, από βιβλία, μου έδωσε ο Ελισσαίος [Βλάχος], από την ομάδα, και διάβασα «Το Παιδί» του Γιάννη Παλαβού που μου άρεσε πάρα πολύ, καθώς και το «Στόμαστομαστό» της Ροζίτας Σπινάσα.

– Θέατρο πηγαίνεις; Παρατηρείς και εσύ ότι υπάρχει τεράστια στροφή σε αυτό τα τελευταία χρόνια;

Πηγαίνω, ναι. Πάντα άνθιζε το θέατρο και αυτό είναι υπέροχο. Το πρόβλημα για εμένα είναι ότι έχουν μαζευτεί όλα τα θέατρα στην Αθήνα. Χρειάζεται, όμως, το θέατρο να βγει και έξω, στην επαρχία. Δυστυχώς, δεν στηρίζεται αυτό όπως πρέπει.

ΕΧΟΥΝ ΜΑΖΕΥΤΕΙ ΟΛΑ ΤΑ ΘΕΑΤΡΑ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ, ΟΜΩΣ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΒΓΕΙ ΚΑΙ ΕΞΩ, ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ.

Επίσης, σέβομαι πολύ τους νέους ηθοποιούς που ερμηνεύουν, χορεύουν, τραγουδούν… είναι πολυεργαλεία. Με απόλυτο σεβασμό το λέω, γιατί διαχειρίζονται ένα επάγγελμα που είναι δύσκολο και δεν πληρώνεται δυστυχώς.

– Στέφανε, στο aikido υπάρχει και κάποιο σπαθί, σωστά; Θέλω να μου πεις τι θα έκοβες αν μπορούσες μ' αυτό. Πώς θα το χρησιμοποιούσες; Από τι θα ήθελες να απαλλαγείς;

Θα ακουστεί κοινότυπο, αλλά θα πω: από την αδικία. Αυτό που με ενοχλεί περισσότερο αυτή τη στιγμή είναι η υπεροψία των πολιτικών μας. Σκέφτομαι ότι είναι άνθρωποι οι οποίοι είναι εκλεγμένοι, τους πληρώνουμε για να παίρνουν κάποιες αποφάσεις προς όφελος της κοινωνίας. Και στην πλειοψηφία τους είναι υπεροπτικοί και είναι υπεροπτικοί γιατί νομοθετούν χωρίς να γνωρίζουν ουσιαστικά τα προβλήματα που πρέπει να καλύψουν με τη νομοθεσία τους. Γιατί κανένας από αυτούς δεν έχει πάει π.χ. στο σούπερ μάρκετ, οι περισσότεροι δεν έχουν δουλέψει καν, δεν μένουν μποτιλιαρισμένοι στην κίνηση… Τέλος πάντων, θα γίνουμε λαϊκιστές τώρα. Με ενοχλεί πάντως αυτή η υπεροψία. Θα έπρεπε τα πράγματα να είναι πολύ πιο απλά.