ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΝΑ ΜΟΝΑΧΟΠΑΙΔΙ ΑΔΕΛΦΙΑ; ΤΙ ΑΠΑΝΤΑΕΙ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

Τι σκέφτεσαι όταν οι γύρω σου σχολιάζουν το γεγονός ότι έχεις μόνο ένα παιδί; Γιατί η φράση «να κάνετε κι άλλο ένα, να έχει παρέα» είναι τελείως άκυρη; Μια κλινική ψυχολόγος που έχει και η ίδια μοναχοπαίδι δίνει την απάντηση. Και είναι αποστομωτική.

Όσο απρεπές είναι να ρωτάς τους άλλους «πότε θα κάνετε κανένα παιδάκι;», άλλο τόσο είναι να τους «πιέζεις» με διάφορους τρόπους για δεύτερο. Αν και οι πιο νέοι το έχουν καταλάβει (και σταματήσει να το κάνουν), οι άνθρωποι μεγαλύτερων ηλικιών έχουν διαφορετικές απόψεις και συνήθειες.

Ως μοναχοπαίδι, θυμάμαι πάντα τη μητέρα μου να απολογείται σχεδόν στους πάντες, ακόμη και σε γιατρούς και σε δασκάλους, γιατί δεν έκανε δεύτερο παιδί. Τόσο εκείνη όσο και ο πατέρας μου ήταν βέβαιοι ότι θα υιοθετούσα στον χαρακτήρα μου όλα τα χαρακτηριστικά που στερεοτυπικά αποδίδονται στα μοναχοπαίδια: Ένα μοναχοπαίδι δεν ξέρει να μοιράζεται, τα θέλει όλα δικά του, μιλάει μόνο για τον εαυτό του, δεν ενδιαφέρεται για τους άλλους, είναι απαιτητικό και νιώθει πολύ μόνο.

Τώρα που μεγάλωσα, συνειδητοποίησα ότι με ανέθρεψαν με αυτόν τον φόβο της μοναξιάς και της... απληστίας και με καθοδήγησαν από πολύ μικρή να αποκτήσω αληθινούς φίλους, να κάνω οικογένεια και παιδιά, αλλά και να περιορίζω τις απαιτήσεις μου στις απολύτως απαραίτητες, σε σημείο που στα μάτια μου τώρα μοιάζει σχεδόν παράλογο.

Είναι ένα μοναχοπαίδι «προβληματικό»;

Η σύγχρονη ψυχολογία δεν τους δικαίωσε. Ναι μεν αναγνωρίζει διάφορα χαρακτηριστικά στα αδέλφια, ανάλογα με τη σειρά της γέννησης, αλλά δεν τα θεωρεί καθοριστικά για μια προσωπικότητα. Ούτε τα μοναχοπαίδια θεωρούνται πλέον προβληματικά. Μάλιστα, οι περισσότερες έρευνες τους αποδίδουν και προτερήματα. Παρ' όλα αυτά, πολύς κόσμος συνεχίζει να παρεμβαίνει με τρόπο αδιάκριτο στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων που είτε από επιλογή είτε λόγω συγκεκριμένων συνθηκών δεν έχουν δεύτερο παιδί.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

«Να κάνετε ένα ακόμη, να έχει παρέα»: Τι υπονοεί αυτή η φράση;

Η Σουζάνα Παπαφάγου, κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια, ως μητέρα ενός μόνο παιδιού όχι μόνο έχει ακούσει την προτροπή «να κάνετε ένα ακόμη, να έχει παρέα», αλλά έχει χρειαστεί να βοηθήσει και θεραπευόμενούς της που την ακούνε. Θεωρεί ότι η φράση αυτή εμπεριέχει μια κοινωνική προκατάληψη: την πεποίθηση ότι η αδελφική σχέση από μόνη της εξασφαλίζει κοινωνικότητα, συντροφικότητα και συναισθηματική πληρότητα.

Στην πραγματικότητα, η ύπαρξη αδελφού δεν εγγυάται την ύπαρξη σχέσης. Το αδελφικό πλαίσιο είναι μια ευκαιρία για σχέση, όχι η ίδια η σχέση. Και δεν είναι τυχαίο που πάρα πολλά αδέλφια δεν μπορούν να διατηρήσουν μεγαλώνοντας μια υγιή σχέση.

Η απάντηση της ειδικού: Αναρωτήθηκες πόσο «μόνα» μπορεί να είναι τα αδέλφια;

Τι απαντάει η ίδια η ειδικός σε τέτοιου είδους παραινέσεις; «Κάθε φορά που τις ακούω, νιώθω ότι ξεχνιέται κάτι θεμελιώδες: το παιδί δεν χρειάζεται παρέα, χρειάζεται σχέση. Και τη σχέση αυτή δεν την προσφέρει αυτόματα ένα δεύτερο παιδί. Τη μαθαίνει αν τη δει, αν τη ζήσει, αν τη βιώσει. Γιατί, αν το σκεφτούμε αληθινά, τόσα αδέλφια μεγαλώνουν μόνα τους μέσα στο ίδιο σπίτι. Σπίτια γεμάτα ήχους, καθήκοντα, φωνές, αλλά με λίγη παρουσία. Ενώ μοναχοπαίδια μεγαλώνουν με συναισθηματική ασφάλεια, με βλέμμα που τα βλέπει και χέρια που τα αγγίζουν.

Η ΥΠΑΡΞΗ ΑΔΕΛΦΟΥ ΔΕΝ ΕΓΓΥΑΤΑΙ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΣΧΕΣΗΣ. ΤΟ ΑΔΕΛΦΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΣΧΕΣΗ, ΟΧΙ Η ΙΔΙΑ Η ΣΧΕΣΗ.

»Δεν είναι ο αριθμός των παιδιών που καθορίζει τη σύνδεση  – είναι η ποιότητα της παρουσίας. Τα παιδιά δεν χρειάζονται ένα μικρό τους αντίγραφο για να μάθουν συντροφικότητα. Χρειάζονται ενήλικες που θα σταθούν απέναντί τους με επίγνωση, που θα τα μάθουν πώς να σχετίζονται, πώς να αντέχουν τη διαφορά, πώς να ζητούν και να δίνουν».

Τι χρειάζονται τα παιδιά για να μάθουν να χτίζουν σχέσεις;

«Χρειάζονται να βλέπουν τη σχέση των γονιών τους∙ όχι την τέλεια, αλλά την αληθινή – αυτή που αντέχει, που επιδιορθώνεται, που μαθαίνει. Το μοναχοπαίδι, όταν μεγαλώσει σε ένα σπίτι όπου υπάρχει χρόνος, ενδιαφέρον, διάλογος, όρια και αγάπη, θα γίνει ένα παιδί που ξέρει να στέκεται με τους άλλους, χωρίς να χάνεται μέσα τους.

»Κι ένα παιδί με αδέλφια, αν μεγαλώνει μέσα σε συναισθηματική ερημιά, θα βιώσει τη μοναξιά ακόμη πιο έντονα – γιατί θα τη ζει δίπλα σε κάποιον, αλλά όχι μαζί του. Τα παιδιά χρειάζονται ενήλικες που θα τους δείξουν τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος ανάμεσα σε ανθρώπους. Να λες όχι χωρίς φόβο, ναι χωρίς ενοχή. Να αντέχεις τη ματαίωση και τη χαρά. Να μαθαίνεις πως η σχέση δεν είναι κάτι που σου ανήκει, αλλά κάτι που καλλιεργείς.

»Κι αν είναι να τους δώσουμε κάτι, ας είναι αυτό: όχι άλλο ένα παιδί για παρέα, αλλά έναν ενήλικα παρόντα, συνειδητό, διαθέσιμο. Για να μπορούν κι εκείνα, μια μέρα, να γίνουν άνθρωποι που ξέρουν να στέκονται – κοντά, αλλά όχι πάνω στους άλλους».