ΙΣΩΣ ΤΟ FLOW ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΝΑ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΟ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙΣ

Το flow (ή ροή) είναι μια ψυχολογική κατάσταση απόλυτης εστίασης σε αυτό που κάνεις, τόσο που νιώθεις τον χρόνο να σταματά. Πού και πώς βιώνει την εμπειρία του flow ο περισσότερος κόσμος σήμερα; Τι να κάνεις κι εσύ για να το βρεις;

Μάλλον θα έχεις πιάσει τον εαυτό σου να χάνεται την ώρα που κάνεις κάτι που σου αρέσει. Να αφοσιώνεσαι τόσο σε αυτό που κάνεις, ώστε ο χρόνος να σταματά και καθετί παράταιρο να εξαφανίζεται. Λένε πως οι αθλητές βιώνουν κάτι τέτοιο όταν μπουν στη «ζώνη», με απόλυτη συγκέντρωση και εμπιστοσύνη στις ικανότητές τους. Οι καλλιτέχνες, όταν χάνονται στη δημιουργικότητα και συνομιλούν με την έμπνευση. Το ζουν μέχρι και οι πορωμένοι gamers, όταν τους έχει απορροφήσει πλήρως το παιχνίδι. Γενικά, μπορεί να συμβεί στον καθένα και παντού – ακόμα κι όταν μαγειρεύεις. Πρόκειται για αυτό που οι σύγχρονοι ψυχολόγοι ονομάζουν flow ή ροή.

Η «ροή» είναι μια ψυχολογική κατάσταση, ένα είδος βέλτιστης εμπειρίας, που προκύπτει όταν δίνεσαι ολοκληρωτικά σε μια δραστηριότητα και την εκτελείς αβίαστα και με απόλυτο έλεγχο. Δράση και επίγνωση γίνονται ένα, ενώ φεύγουν τα άγχη και οι σκοτούρες όσο διαρκεί. Κι αφού είναι ευχάριστη και ανταποδοτική, θες να τη ζεις με κάθε ευκαιρία χωρίς συγκεκριμένο σκοπό (π.χ. για να ολοκληρώσεις μια κατασκευή), απλώς και μόνο για να μπεις στη «ροή».

Έρευνες δείχνουν ότι η εμπειρία ροής θα σε ανταμείψει με υψηλότερα επίπεδα ευεξίας, καλύτερη απόδοση σε διάφορους τομείς, από τον αθλητισμό μέχρι την εκπαίδευση, όσο και με ενισχυμένη περιβαλλοντική ευαισθησία. Επιπλέον, όταν μια εμπειρία ροής είναι ομαδική, τα άτομα απολαμβάνουν σύνδεση και ενότητα.

Πότε όμως συμβαίνει συχνότερα η ροή; Πού ζει το flow ο περισσότερος κόσμος; Οι επιστήμονες αναζητούν της απαντήσεις για να πετύχουν την κατάσταση «ροής» και τα οφέλη της μέσα από στοχευμένες παρεμβάσεις.

Το flow θα σε ανταμείψει με υψηλότερα επίπεδα ευεξίας, καλύτερη απόδοση σε διάφορους τομείς, από τον αθλητισμό μέχρι την εκπαίδευση, όσο και με ενισχυμένη περιβαλλοντική ευαισθησία. Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Η φάση είναι flow για 1 στους 2

Το flow το συναντάς παντού – και στη φιλοσοφία του OW. Παρότι είναι όρος που χρησιμοποιείται επί δεκαετίες, παραμένουν μεγάλα κενά γύρω από βασικά χαρακτηριστικά του φαινομένου, όπως οι τοποθεσίες που προάγουν τη βίωση της εμπειρίας.

Η κύρια έρευνα έχει βασιστεί σε δεδομένα από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, πολύ πριν μεγάλες αλλαγές-ορόσημα που ήρθαν στα επόμενα χρόνια, για παράδειγμα η εμφάνιση των smartphones και η ευρύτερη υιοθέτηση της τηλεργασίας. Έπειτα, επικεντρώθηκε σε πολύ συγκεκριμένα πλαίσια ως ικανά να φέρουν την εμπειρία «ροής», όπως οι αθλητικές δραστηριότητες, ο διαλογισμός και η προσευχή. Τι γίνεται λοιπόν με το flow τον 21ο αιώνα;

Την απάντηση αποφάσισαν να δώσουν ερευνητές από το Κέντρο για την Κατανόηση της Βιώσιμης Ευημερίας (CUSP) του Πανεπιστημίου του Surrey, στο Ηνωμένο Βασίλειο, ζητώντας από 4.000 ενήλικες στο Ηνωμένο Βασίλειο και 839 άτομα παγκοσμίως να περιγράψουν εάν, πώς και πού βιώνουν καταστάσεις που θα ταίριαζαν σε εμπειρία flow. Περίπου 1 στους 2 (45% των Βρετανών και το 53% του διεθνούς δείγματος) ανέφερε το καταφέρνει, πολλές φορές με τρόπους ή σε μέρη απροσδόκητα.

Ποιες είναι οι top εμπειρίες ροής

Συνολικά, για το 65% η αίσθηση ροής επέρχεται μέσα από δραστηριότητες στο πλαίσιο του ελεύθερου χρόνου, όπως τα χόμπι, ενώ ένα 27% από παραγωγικές δραστηριότητες, όπως η εργασία. Ειδικότερα:

• Η εργασία, ο αθλητισμός και το διάβασμα ήταν οι συχνότερες δραστηριότητες ροής και στα δύο πληθυσμιακά δείγματα.
• Δημιουργικές δραστηριότητες (π.χ. τέχνες και χειροτεχνίες, μουσική και συγγραφή) κατέλαβαν υψηλές θέσεις, μαζί με πνευματικές πρακτικές, όπως ο διαλογισμός και η yoga.
• Αρκετοί συμμετέχοντες ζουν το flow και μέσα από την τεχνολογία, π.χ. τα videogames, παρά τις διαρκείς προειδοποιήσεις για τους κινδύνους από την κατάχρηση της οθόνης.

Οι εκπλήξεις και οι χαμένοι

Τα ευρήματα, που δημοσιεύονται στο Cogent Psychology, ανέτρεψαν κανόνες γύρω από την κατάκτηση μιας εμπειρίας flow:

Δεν χρειάζεται άμεση εμπλοκή του ατόμου

Για πολλούς συμμετέχοντες, το flow βρισκόταν σε καταστάσεις παθητικές και κατ’ αρχήν ακατάλληλες για ροή, όπως η τηλεόραση, οι ταινίες ή η μουσική.

Η εμπειρία πρέπει να ενέχει στοιχεία δοκιμασίας ή το άτομο να διαθέτει συγκεκριμένες δεξιότητες

Κάποια συμμετέχοντες δήλωσαν πως η αίσθηση ροής έρχεται μέσα από πράγματα δυσάρεστα, καθημερινά ή επώδυνα, όπως η διαχείριση προσωπικών ζητημάτων ή το τοκετός. Οι ερευνητές δίνουν δύο πιθανές εξηγήσεις:

• ή το εύρος των εμπειριών που μπορούν να σε απορροφήσουν είναι μεγαλύτερο απ’ όσο πίστευαν,
• ή τα εργαλεία της μεθοδολογίας συμπεριέλαβαν ως εμπειρίες flow δραστηριότητες που ξεφεύγουν από τον αρχικό ορισμό.

Παραδόξως, οι αναφορές στο shopping ήταν οριακά μηδαμινές, «παρά τις προσπάθειες του marketing και της ψυχολογίας του καταναλωτή να σχεδιάσουν εμπειρίες ροής στις φυσικές και ψηφιακές αγορές», λένε οι ερευνητές. Αντίστοιχα, σπορ υψηλής αδρεναλίνης, όπως το skydiving, αναφέρθηκαν μόνο από Βρετανούς, υποδεικνύοντας πολιτισμικές διαφορές στον τρόπο με τον οποίο αναζητούνται ή εμπορευματοποιούνται οι εμπειρίες ροής.

ΑΡΑΓΕ ΤΟ FLOW ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΕΠΙΛΟΓΗ Ή ΜΗΠΩΣ ΑΠΟ ΑΝΑΓΚΗ, ΛΟΓΩ ΑΔΥΝΑΜΙΑΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΕ ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ;

Πού βιώνουν οι περισσότεροι το flow

Το σπίτι αναδείχθηκε ο ναός του flow, με κυρίαρχους χώρους το υπνοδωμάτιο, το καθιστικό και το γραφείο. Ακολούθησαν:

• η φύση (21% των συμμετεχόντων), με τα πάρκα, τα δάση, τις παραλίες και τα βουνά ως βασικά μέρη για εμπειρίες ροής,
• οι εργασιακοί χώροι (12%) και
• τα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα (5%), τα οποία συνδέθηκαν με σχετικές δραστηριότητες.

Ωστόσο εγείρονται ερωτήματα: το flow στο σπίτι γίνεται από επιλογή ή από ανάγκη, πιθανώς λόγω αδυναμίας πρόσβασης σε ειδικούς χώρους; Για παράδειγμα, οι αθλητικές δραστηριότητες ταιριάζουν σε εξωτερικά περιβάλλοντα, η μελέτη σε εκπαιδευτικούς χώρους, η ενασχόληση με τον υπολογιστή στο σπίτι. Άλλες, όπως το διάβασμα, η καλλιτεχνία, η μουσική, δεν σχετίστηκαν με προτίμηση συγκεκριμένου χώρου.

Τέλος, ξεχώρισαν περιβαλλοντικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά που ευνοούν την επίτευξη της αίσθησης ροής, όπως οι φυσικοί ήχοι, ο κατάλληλος φωτισμός, η ιδανική θερμοκρασία, το αίσθημα ασφάλειας, η ιδιωτικότητα και η άνεση. Μήπως να τα δοκιμάσεις, αν ακόμα δεν έχεις νιώσει τη μαγεία του flow;