ΜΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΚΑΤΑΡΡΙΠΤΕΙ 7 ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ

Τα στερεότυπα μας περιορίζουν και συχνά μας εγκλωβίζουν συναισθηματικά. Καθώς η κοινωνία εξελίσσεται, είναι καιρός να απαλλαγούμε τουλάχιστον από κάποια. Μια Αμερικανίδα ψυχολόγος καταρρίπτει 7 όχι και τόσο σπάνια κλισέ, με βάση σύγχρονα δεδομένα της επιστήμης της.

Τα κοινωνικά στερεότυπα έχουν τεράστια δύναμη και μπορούν να διαμορφώσουν όχι μόνο πρότυπα και συμπεριφορές, αλλά μερικές φορές και κομμάτια του ψυχισμού μας. Πρόκειται για απόψεις που έχουμε καταπιεί αμάσητες και μεταφέρουμε άκριτα για χρόνια.

Τι εξυπηρετεί, άραγε, η χρήση στερεoτυπικών εκφράσεων και τι εμποδίζει; «Το επαναλαμβανόμενο μοτίβο φαίνεται να προσφέρει αίσθηση ασφάλειας, την οικειότητα του γνωστού, του αναμενόμενου. Αλλά ταυτόχρονα αυτός ο τρόπος σκέψης περιορίζει το πεδίο μας, σαν να φοράμε παρωπίδες», αναφέρει η ψυχολόγος Χριστιάνα Γερμανού.

Το να μιλάμε με στερεότυπα σημαίνει να κατατάσσουμε τους ανθρώπους σε ομάδες και να αποδίδουμε σωρηδόν και υπεραπλουστευμένα σε όλα τα μέλη τους τα ίδια χαρακτηριστικά. Σίγουρα θα έχεις ακούσει ότι «οι γυναίκες είναι συναισθηματικές» ή ότι «όλοι οι άντρες είναι ίδιοι».

Οι ταμπέλες και στερεότυπα (που) μας περιορίζουν

«Οι περισσότεροι ενήλικες που συναντώ έχουν μάθει από μικρά παιδιά να σκέφτονται με στερεότυπα και να βάζουν ταμπέλες, πράγμα εξαιρετικά περιοριστικό αν θέλεις να δημιουργήσεις αυθεντικές σχέσεις», εξηγεί η ίδια, παρατηρώντας ότι αρκετοί θεραπευόμενοι απευθύνονται σε ψυχολόγους μόνο και μόνο επειδή είναι εγκλωβισμένοι από τα στερεότυπα, αλλά δεν το έχουν συνειδητοποιήσει.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Η Αμερικανίδα ψυχολόγος και συγγραφέας Dr. Nicole LePera, που ασχολείται με τις ανθρώπινες σχέσεις και την ολιστική ψυχοθεραπεία, αναφέρθηκε πρόσφατα σε 7 στερεότυπα ή κλισέ που εξακολουθούν να ακούγονται στις μέρες μας και θέλησε να τα καταρρίψει.

Για τον σκοπό αυτό, μας προτρέπει να σκεφτούμε διαφορετικά, ίσως από την ανάποδη οπτική, και χρησιμοποιεί εργαλεία της ψυχοθεραπείας και της επιστήμης της ψυχολογίας που μπορούν να μας φανούν χρήσιμα. Όχι μόνο για τα συγκεκριμένα στερεότυπα, αλλά και για όλα όσα συνηθίζουμε να υιοθετούμε άκριτα και να θεωρούμε φυσιολογικά.

Στερεότυπο #1: Αν κάτι το θες πολύ, θα το κυνηγήσεις

Το να μην κυνηγάμε τις επιθυμίες μας δεν οφείλεται πάντα σε συνειδητή επιλογή. Σύμφωνα με τη σχολή της Σωματοθεραπείας, που εστιάζει στο πώς το τραύμα μπορεί να παρεμποδίσει τη φυσιολογική λειτουργία του νευρικού μας συστήματος, το να μπλοκάρουν οι επιθυμίες είναι απολύτως φυσικό και αναμενόμενο.

Με απλά λόγια, όταν φοβόμαστε για κάτι εξαιτίας μιας τραυματικής εμπειρίας, το σώμα μας μπαίνει στη βασική λειτουργία της επιβίωσης, σβήνοντας τις επιλογές της επιδίωξης στόχων και ονείρων.

Στερεότυπο #2: Η γενιά Ζ τεμπελιάζει

Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για τους νέους που αρνούνται να κάνουν απλήρωτες υπερωρίες ή ακόμη εγκαταλείπουν μια δουλειά που δεν καλύπτει τις βασικές τους ανάγκες. Αυτό όμως δεν είναι τεμπελιά, είναι μάλλον εξυπνάδα.

Άλλωστε, γιατί κάποιος να θέλει να ξοδέψει τη ζωή του σε μια δουλειά στην οποία ούτε ο ίδιος ούτε ο χρόνος του εκτιμώνται; Τα φαινόμενα αυτά της εργασιακής εκμετάλλευσης και του επαγγελματικού burnout γίνονται αντιληπτά από τις κεραίες των νέων και είναι λογικό να θέλουν να τα αλλάξουν με τη στάση τους.

Στερεότυπο #3: Κι εμείς φάγαμε ξύλο από τους γονείς μας και δεν πάθαμε τίποτα

Αν το τίποτα σημαίνει να έχεις κοινωνικά αποδεκτές εξαρτήσεις (αλκοόλ, υπερφαγία, κάπνισμα, ορθορεξία κ.ά.), δυσλειτουργικές σχέσεις και μακροχρόνιο αίσθημα ντροπής, τότε, ναι, δεν έχουμε πάθει τίποτα. Η άσκηση σωματικής βίας στα παιδιά έχει συνδεθεί με αρκετές από τις παραπάνω συμπεριφορές, παρόλο που δεν αποτελεί τη μοναδική αιτία τους.

Στερεότυπο #4: Ορισμένοι άνθρωποι είναι υπερβολικά ευαίσθητοι

Είναι συνήθως αυτοί που επηρεάζονται ευκολότερα από συναισθηματική εξάντληση, άγχος, burnout, ίσως και κατάθλιψη, σωστά; Λάθος! Αν και αρκετοί τείνουν να πιστεύουν ότι τα ψυχολογικά προβλήματα είναι απόρροια μιας εύθραυστης ιδιοσυγκρασίας που απλώς δεν μπορεί να γίνει πιο σκληρή, κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

Οι άνθρωποι που κλωνίζονται πιο εύκολα από τα προβλήματα της ζωής πιθανότατα δεν έμαθαν ποτέ πώς να ρυθμίζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, ούτε πίστεψαν στα αποθέματα σθένους που διαθέτουν.

Στερεότυπο #5: Δεν μπορείς να βρεις πλέον μια σοβαρή γυναίκα

Τι σημαίνει άραγε σοβαρή γυναίκα; Μήπως οι γυναίκες έχουν αρχίσει πλέον και γιατρεύονται από τα τραύματα του παρελθόντος; Μήπως έχουν αρχίσει να αναγνωρίζουν τις δυνάμεις και τις δυνατότητές τους και δεν εξαρτώνται πλέον συναισθηματικά από κανέναν άντρα;

Και μήπως όλο αυτό σημαίνει ότι και οι άντρες πρέπει να δεσμευτούν στη δική τους προσωπική ανάπτυξη, ώστε να μπορέσουν να συνδεθούν πραγματικά με εκείνες και να συνάψουν υγιείς σχέσεις;

Στερεότυπο #6: Οι άντρες πρέπει να γίνουν πιο σκληροί

Το θέμα δεν είναι να κρυφτούν τα συναισθήματα των αντρών για μία ακόμη φορά, ούτε οι ίδιοι να επιδείξουν κυριαρχική δύναμη. Το θέμα είναι ότι οι άντρες χρειάζεται να καλλιεργήσουν ικανότητες επικοινωνίας και διαχείρισης των συναισθημάτων τους, ώστε να αναπτύξουν αυτοεκτίμηση αντί για ένα προσωπείο δύναμης.

Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν ισχύει για όλους. Μόνο για εκείνους (αλλά και εκείνες) που πιστεύουν σε αυτά τα στερεότυπα και τείνουν να τα διαιωνίζουν.

Στερεότυπο #7: Τα παιδιά χρειάζονται που και που λίγο ξύλο

Κι όμως, η πρακτική αυτή εξακολουθεί να ακολουθείται, έστω και πολύ σποραδικά, από ορισμένους γονείς, που ανατράφηκαν με τον συγκεκριμένο τρόπο. Όμως τα παιδιά δεν χρειάζονται ξύλο σε καμία περίπτωση.

Εκείνο που χρειάζονται τα παιδιά είναι γονείς που να προάγουν τη συναισθηματική σταθερότητα και να τους επιτρέπουν να αντιμετωπίζουν τις καθημερινές προκλήσεις της ζωής βασιζόμενα στις δυνάμεις τους.