ΤΖΟΒΑΝΝΑ ΜΙΧΑΛΙΑΔΗ-ΣΑΡΤΙ: ΜΙΑ ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ
Ένα «χειροποίητο και ανακυκλωμένο» φεστιβάλ, μια performance που αναμετριέται με τη μνήμη και το όνειρο, μια εμπειρία μητρότητας που αποκαλύπτει τη δύναμη της γυναίκας. Όλα αυτά, μέσα από τη φωνή της Τζοβάννας Μιχαλιάδη-Σάρτι σε μια συνέντευξη που οδηγεί σε απρόσμενα μονοπάτια.
Προς το τέλος της συνέντευξης με την Τζοβάννα Μιχαλιάδη-Σάρτι, της κάνω μια μάλλον απρόσμενη ερώτηση: Αν έπρεπε να περιγράψεις τον εαυτό σου όχι με λέξεις αλλά με μια χειρονομία ή μια κίνηση, ποια θα ήταν; «Το φτερούγισμα ενός γλάρου στο Αιγαίο», απαντάει, κι αμέσως έρχεται στο μυαλό μου αυτό το γεμάτο χάρη και ελευθερία πέταγμα. Για να τη συστήσω σε όποιον δεν την ξέρει, πρέπει να απαριθμήσω μια σειρά από ιδιότητες: performer θεάτρου αλλά και τσίρκου, εκπαιδεύτρια θεάτρου αλλά και γιόγκα, ενεργό μέλος της Πολυδραστικής Ομάδας Τέχνης «Fabrica Athens».
Η τελευταία στάθηκε αφορμή για να τα πούμε, συγκεκριμένα το Handmade & Recycled Theater Festival (HRTFest) που διοργανώνει φέτος η «Fabrica Athens» για 13η χρονιά. Θα πραγματοποιηθεί στον Τεχνοχώρο Φάμπρικα και το Θέατρο ΡΕΚΤΙΦΙΕ-Κέντρο Έρευνας Μεικτών Παραστατικών Τεχνών, με θέμα «Osmosis edition».
Από 17 έως 28 Σεπτεμβρίου, το πρόγραμμα περιλαμβάνει θέατρο, χορό, μουσική, τσίρκο, bazaar, εκθέσεις, σεμινάρια, διαλέξεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, θεατρικά βραβεία και πολλές ακόμη εκπλήξεις, όπως τα θεματικά 24ωρα, με δημιουργίες εμπνευσμένες μεταξύ άλλων από άτομα και ομάδες με αναπηρίες, την ευρύτερη κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ+, τις θηλυκότητες, τη σύγχρονη πολυπολιτισμική πλευρά της πόλης, το μεταναστευτικό, τα παιδιά, τους εφήβους και την τρίτη ηλικία στην Τέχνη.
Στο πλαίσιο του φεστιβάλ, η Τζοβάννα Μιχαλιάδη-Σάρτι επιμελείται έναν νεοσύστατο εκπαιδευτικό και ερευνητικό θεσμό στον χώρο των Παραστατικών Τεχνών: το Osmosis – International Research Theatre Laboratory, εντατικό εκπαιδευτικό καλλιτεχνικό πρόγραμμα με σεμινάρια και εργαστήρια διακεκριμένων καλλιτεχνικών προσωπικοτήτων από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Επίσης, θα παρουσιάσει την πολυμεσική θεατρική performance «Ξανθή», που συνδυάζει τα πολυδιάστατα καλλιτεχνικά της ενδιαφέροντα με κάτι πολύ προσωπικό: την ιστορία της γιαγιάς της, Ξανθής, που γεννήθηκε στη Χίο το 1934.
Είχαμε αρκετά να πούμε για το φεστιβάλ και την παράσταση, θέλησα όμως να πάρω και μια πιο προσωπική αίσθηση για την ίδια, που μας οδήγησε στον γλάρο, για να καταλήξουμε σε μια εκμυστήρευση που θα μπορούσε να αποτελέσει θέμα από μόνη της.
Η Τζοβάννα Μιχαλιάδη-Σάρτι και το Handmade & Recycled Theater Festival
– Το HRTFest διοργανώνεται φέτος για 13η χρονιά. Τι παραμένει σταθερό και τι έχει αλλάξει στην πορεία;
Στα 13 χρόνια του HRTFest, έχει μείνει σταθερή η επιθυμία οργάνωσης αυτής της ποικιλόμορφης καλλιτεχνικής γιορτής. Αυτό στο πέρασμα του χρόνου δεν είναι αυτονόητο, θέλει καλλιέργεια η συνέχιση των πραγμάτων και μια δόση πίστης στο εξωπραγματικό. Το HRTFest «μαγειρεύεται» με αγάπη όλο τον χρόνο για να φτάσει με σεβασμό τον Σεπτέμβριο σε καλλιτέχνες, συμμετέχοντες και κοινό, φρέσκο και δυναμωτικό. Όλα τα υπόλοιπα αλλάζουν κάθε λίγο και λιγάκι.
– Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία στην υλοποίηση ενός τόσο πλούσιου προγράμματος;
Η μεγαλύτερη πρόκληση σε όλα είναι ο ίδιος μας ο εαυτός. Δυσκολίες υπάρχουν παντός είδους, παντού, πάντοτε. Εμείς εστιάζουμε στη λύση. Κυρίως στη λύση του εγώ μας. Η διοργάνωση ενός Φεστιβάλ είναι μια δημιουργική διαδικασία, άρα και μια εργασία συνόλου, ομάδας. Χρειάζεται να ακούσεις, να εμπιστευτείς, να αναλάβεις, να συμβάλεις, να θέσεις όρια, να χαλαρώσεις μέσα σε αυτά και στο τέλος να γιορτάσεις με όλους αγκαλιά στο μπαρ του Τεχνοχώρου Φάμπρικα!
– Γιατί επιλέξατε το θέμα «Ώσμωση»; Για σένα προσωπικά σημαίνει κάτι παραπάνω από τις αλληλεπιδράσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των ειδών που συνυπάρχουν στο πρόγραμμα και των συμμετεχόντων;
Σίγουρα η επιλογή της θεματικής «Ώσμωση» έχει να κάνει με τη ζύμωση των διαφόρων τεχνών και των ανθρώπων, που το Φεστιβάλ προάγει από την αρχή του. Επειδή όμως προέρχομαι από το πεδίο των θετικών και συγκεκριμένα των βιοϊατρικών επιστημών, δεν μπορώ να μην ανάγω το φαινόμενο της ώσμωσης στο φαινόμενο του HRTFest
Υπάρχουν πέπλα που χωρίζουν τον ένα άνθρωπο από τον άλλο, τους καλλιτέχνες, τις τέχνες, τους πολιτισμούς. Ημιδιαφανή πέπλα που σε κάνουν να βλέπεις «το άλλο» σαν κάτι τελείως έξω από εσένα, «το δικό σου». Το Φεστιβάλ αποτελεί τον κοινό τους διαλύτη, τις αόρατες, μα δυναμικές συνδέσεις που γεννιούνται μεταξύ τους, τα λεπτόρρευστα νήματα που ξετυλίγονται υπόγεια, συνειδητά και ασυνείδητα, και οδηγούν φυσικά σε μια ισορροπία μεταξύ των «διαφορετικών».
– Στέκομαι λίγο στο Osmosis – International Research Theatre Laboratory, του οποίου είσαι υπεύθυνη. Πώς προσέγγισες τον σχεδιασμό του και τι θα ήθελες να αφήσει ως παρακαταθήκη στους συμμετέχοντες;
Το Osmosis – International Research Theatre Laboratory είναι ένας νέος θεσμός μέσα στο φεστιβάλ. Προσκεκλημένοι να διδάξουν είναι καλλιτέχνες και δάσκαλοι από την Ελλάδα και όλο τον κόσμο, που αγαπάμε και έχουμε εκτίμηση για το έργο τους. Σκοπός μας είναι να δημιουργηθεί ένας διάλογος μεταξύ των τεχνικών του κάθε εισηγητή και εισηγήτριας μέσα από τα σώματα και τη δημιουργικότητα των συμμετεχόντων. Αποτελεί ένα παράθυρο για εμβάθυνση και ελευθερία στην τέχνη τους, για ενίσχυση της μη κατευθυνόμενης αναζήτησης και έρευνας στην τέχνη.
– Οι Θεματικές Ημέρες ξεκίνησαν πέρσι. Τι κρατάς προσωπικά από την πρώτη διοργάνωση;
Είναι υπέροχο οι άνθρωποι να συναντιούνται και να ενώνονται για κάποιο συγκεκριμένο σκοπό. Η δημιουργία των θεματικών ημερών συμβάλλει στο συντονισμό των ενεργειών των ανθρώπων της διοργάνωσης, του κοινού και των καλλιτεχνών. Ένα είδος αρμονίας που επιτρέπει την ανάδυση διαφόρων θησαυρών στην επιφάνεια. Αυτό που με συγκίνησε πέρσι, όπως και φέτος, είναι το πλήθος των συμμετοχών στην κατηγορία Femininities’ Voices.
Η Τζοβάννα Μιχαλιάδη-Σάρτι και η «Ξανθή»
– Πώς η ιστορία της γιαγιάς σου αποτέλεσε τη βάση για την «Ξανθή»; Ποιο θεωρείς ότι είναι το πιο πολύτιμο πράγμα που κρατάς από εκείνη;
Όπως λέει και η γιαγιά μου, «κάθε σπίτι έχει τα δικά του». Έτσι και το δικό μας. Το δικό της ειδικά, είχε πολλά. Ενδοοικογενειακή βία, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα και πολλά άλλα που σίγουρα θα έκαναν την εμφάνισή τους στα ΜΜΕ και στα social media της εποχής μας. Πάντοτε είχε την ανάγκη να μοιραστεί μαζί μου σκέψεις και γεγονότα της ζωής της, κι εγώ είχα τη θέληση και την περιέργεια να κάτσω να την ακούσω, να την καταλάβω. Ύστερα, ξεκίνησα να ρωτάω τα παιδιά της, συγγενείς και φίλους για τη ζωή της, για τον τόπο και τον χρόνο που μεγάλωσε (η Ξανθή γεννήθηκε το 1934 στη Χίο) και γύρω από τα γεγονότα γεννήθηκαν ένα σωρό ιστορίες, αληθινές, μπορεί και πλασματικές… δεν μπορώ να το γνωρίζω.
Είχε έναν ταραχώδη βίο, νομίζω βαθιά μέσα μου ήθελα να την παρηγορήσω. Εκείνη, όμως, μέχρι και σήμερα δεν παρηγοριέται. Η παράσταση αυτή ξεκίνησε από την ανάγκη να εξαγνίσω και να βάλω σε μια τάξη το παρελθόν και την «κληρονομιά» μου, να προχωρήσω ένα βήμα πιο κοντά στο φως. Κρατάω το σκοτάδι της για να ξέρω πού βρίσκεται και να μην χρειαστεί να μπω ξανά σε αυτό εγώ ή κάποιος άλλος. Επίσης, κρατάω τα ταχταρίσματά της, που μπορεί και τα τραγουδάει ακόμη και σήμερα δυναμικά στον δισέγγονό της, τον γιο μου, Νηρέα Μπάρλεϋ!
– Η «Ξανθή» κινείται ανάμεσα σε εγρήγορση, όνειρο και βαθύ ύπνο. Ποια διάσταση σε γοητεύει περισσότερο;
Εκστασιάζομαι με την ταλάντωση στα όρια της εγρήγορσης και του ονείρου, στο σημείο όπου αυτά συναντιούνται. Κούνια μπέλα και βαθύς ύπνος μετά.
– Αναφέρεις ότι η παράσταση συνιστά μια καλλιτεχνική έρευνα αλλά και μια θεραπευτική διαδικασία. Πού έγκειται το θεραπευτικό της κομμάτι;
Το θέατρο είναι ένα μέσο για εμένα, όχι ο σκοπός. Το ίδιο και η παράσταση «Ξανθή» και κάθε άλλη παράσταση, ασχέτως αν με αφορούν ως δημιουργό η καλαισθησία και η καλλιτεχνία. Βέβαια, ακόμα και το να δημιουργείς και να κάνεις κάτι όμορφο είναι επίσης θεραπευτικό ως διαδικασία.
Όπως ανέφερα προηγουμένως, για να χτιστεί η παράσταση, χρειάστηκε να βάλω σε μια τάξη το παρελθόν και την «κληρονομιά» μου. Το να δομείς τάξη από το χάος, να μαθαίνεις για τις ρίζες σου, σε βοηθάει να κατανοείς και να αποδέχεσαι κομμάτια του εαυτού σου και της ευρύτερης ζωής. Η κατανόηση και η αποδοχή είναι από τα αρχικά βήματα μιας θεραπευτικής διαδικασίας.
– Τι άλλο θεωρείς ότι είναι θεραπευτικό στη ζωή σου;
Η προσπάθεια να τη ζω τη ζωή μου. Αυθεντικά και στο έπακρο, με ό,τι φέρνει το κύμα. Συν η επαφή με τη φύση.
Πέρα από το φεστιβάλ
– Παράλληλα με το θέατρο, δραστηριοποιείσαι στο τσίρκο, στη γιόγκα, ακόμη και στο hoopdance. Τι σε γοητεύει σε αυτή τη σωματική πολυφωνία;
Μέσα από όλα τα παραπάνω, μου αποκαλύπτεται η ιερότητα του σώματος και της ζωής. Η κρυμμένη μέσα σε όλα σοφία αναδύεται με έναν πρακτικό, βιωματικό τρόπο, άλλοτε συγκεκριμένη και άλλοτε πιο αφηρημένη, μα πάντοτε αληθινή.
– Αν έπρεπε να περιγράψεις τον εαυτό σου όχι με λέξεις αλλά με μια χειρονομία ή μια κίνηση, ποια θα ήταν;
Το φτερούγισμα ενός γλάρου στο Αιγαίο.
– Τι θα ήθελες να γνωρίζουμε για εσένα ως άτομο που δεν θα δούμε στο Φεστιβάλ;
Είμαι από εκείνους τους ανθρώπους που δεν παίρνουν φάρμακα και που επιθυμούν να γίνονται όλα με όσο γίνεται πιο φυσικό τρόπο. Πριν δύο χρόνια, αυτό με οδήγησε στο να γεννήσω τον γιο μου στο σπίτι χωρίς ιατρικές παρεμβολές και επιπλέον μέχρι τώρα να τον θηλάζω. Θα ήθελα να τα γνωρίζετε αυτά όχι για υπερηφανευτώ, ανεξάρτητα αν με κάνουν να νιώθω πραγματικά υπερήφανη. Το επικοινωνώ διότι θέλω να γνωρίζουν οι γυναίκες, οι άντρες και όλα τη δύναμη που έχει μια γυναίκα! Το πόσα μπορεί να χωρέσει, το πόσο πολύ μπορεί να ανοίξει, πόσα μπορεί να ανεχτεί και πόσο μπορεί να θρέψει και να αγαπήσει! Είναι απόλυτα φυσικό και απόλυτα μαγικό! Για μένα η διαδικασία της γέννας και της μητρότητας, που ακόμα βρίσκομαι στην αρχή της, ήταν ο δρόμος να το καταλάβω. Εύχομαι η καθεμιά και ο καθένας να το βιώσει, να το αποδεχτεί, να το σεβαστεί!
SLOW MONDAY NEWSLETTER
Θέλεις να αλλάξεις τη ζωή σου; Μπες στη λογική του NOW. SLOW. FLOW.
Κάθε Δευτέρα θα βρίσκεις στο inbox σου ό,τι αξίζει να ανακαλύψεις.
